Η Δύναμη της Ενσυναίσθησης: Πώς να υποστηρίξετε κάποιον που έχει υποστεί τραύμα
Γράφει ο Γκίγκας Εμμανουήλ, Φοιτητής Ψυχολογίας SCG
Η ενσυναίσθηση, ως θεμελιώδης ικανότητα της ανθρώπινης συναισθηματικής νοημοσύνης, αποτελεί βασικό παράγοντα στην υποστήριξη ατόμων που έχουν υποστεί τραύμα. Σε μια εποχή που οι ψυχολογικές διαταραχές, αναγνωρίζονται όλο και περισσότερο ως μείζονες προκλήσεις της δημόσιας υγείας, η κατανόηση του ρόλου της ενσυναίσθησης στην ανάρρωση των ατόμων, που έχουν υποστεί τραυματικές εμπειρίες, αποκτά πρωταρχική σημασία.
Η ενσυναίσθηση, ορίζεται ως η ικανότητα ενός ατόμου να αντιλαμβάνεται και να συμμερίζεται τα συναισθήματα και τις εμπειρίες ενός άλλου ατόμου. Αυτό περιλαμβάνει όχι μόνο την κατανόηση των συναισθηματικών καταστάσεων του άλλου, αλλά και την ανάληψη ενεργών πρωτοβουλιών για την ανακούφιση του πόνου του (Davis, 1994). Επίσης, πλήθος ερευνών, αναδεικνύει πως η ενσυναίσθηση μπορεί να λειτουργήσει ως καταλύτης για τη θεραπεία και την επανένταξη των ατόμων αυτών στην κοινωνία (Bonanno, 2004). Οι σύγχρονες έρευνες στη νευροεπιστήμη έχουν αποκαλύψει ότι η ενσυναίσθηση έχει βιολογική βάση, με τους «κατοπτρικούς νευρώνες» να παίζουν κρίσιμο ρόλο στη διαδικασία αυτή (Gallese et al., 2004).
Το τραύμα, είναι μια έντονη ψυχολογική αντίδραση, που προκαλείται από ένα σοβαρό ή απειλητικό γεγονός, το οποίο μπορεί να διαταράξει την αίσθηση ασφάλειας και αυτοεκτίμησης του ατόμου (Herman, 1992). Η αντίδραση στο τραύμα μπορεί να εκδηλωθεί με διάφορες μορφές, όπως μετατραυματικό στρες (PTSD), αγχώδεις διαταραχές και κατάθλιψη. Η ενσυναίσθηση, όταν καλλιεργείται με τη βοήθεια ειδικών, μπορεί να μειώσει τις επιπτώσεις αυτών των διαταραχών και να συμβάλλει στην αποκατάσταση της ψυχικής ισορροπίας (Neff, 2003). Η ενσυναίσθηση δεν είναι απλώς μια παθητική κατανόηση, αλλά απαιτεί ενεργή συμμετοχή. Η υποστήριξη των ατόμων, μέσω της ενσυναίσθησης περιλαμβάνει την αναγνώριση του τραύματος, την επεξεργασία των συναισθημάτων του ατόμου και την παροχή ενός ασφαλούς περιβάλλοντος, όπου το άτομο μπορεί να εκφράσει τον πόνο του χωρίς φόβο ή ντροπή (Rogers, 1957).
Μια σημαντική ιδιότητα του θεραπευτή είναι η ενσυναίσθηση. Αναφέρεται στην ικανότητα του θεραπευτή να ανταποκρίνεται με ευαισθησία και ακρίβεια στα συναισθήματα (θυμός, άγχος, ευτυχία, δυστυχία) και τα βιώματα του θεραπευόμενου «ως εάν» να είναι δικά του. Το «ως εάν» είναι βασικό στοιχείο, διότι έτσι ο θεραπευτής, μπορεί να νιώσει βαθιά το πρόβλημα του θεραπευόμενου, με τη προϋπόθεση την αποφυγή ταύτισης. Ακόμη, ένα σημαντικό εργαλείο στην εφαρμογή της ενσυναίσθησης είναι η ενεργητική ακρόαση. Η τεχνική αυτή, προάγει την εμπιστοσύνη και την αίσθηση ότι το άτομο δεν είναι μόνο του στις δυσκολίες που αντιμετωπίζει (Weger et al., 2010). Οι μελέτες, δείχνουν ότι η ενεργητική ακρόαση και η ενσυναισθητική επικοινωνία μπορούν να μειώσουν τα επίπεδα άγχους και να ενισχύσουν την ψυχική ανθεκτικότητα των τραυματισμένων ατόμων (Porges, 2011).
Καταληκτικά, η ενσυναίσθηση, αποτελεί έναν από τους πιο ισχυρούς παράγοντες, που μπορεί να συμβάλλει στο μέγιστο σε άτομα, που έχουν υποστεί τραύμα. Μέσω της κατανόησης και της εφαρμογής της ενσυναίσθησης, είναι δυνατόν να δημιουργηθεί ένα υποστηρικτικό πλαίσιο που προάγει την ψυχική υγεία και την κοινωνική επανένταξη των ατόμων αυτών. Η ανάγκη για περαιτέρω έρευνα και εφαρμογή αυτών των αρχών στην κλινική πρακτική είναι επιτακτική, προκειμένου να ενισχυθούν οι δυνατότητες για θεραπεία και πρόληψη των ψυχικών επιπτώσεων του τραύματος.
Προτεινόμενη σχετική αρθρογραφία & video:
Traumahelp Η δύναμη της ενσυναίσθησης.
Elevated empathy in adults following childhood trauma
How to Understand Trauma: Why Empathy is Crucial to Trauma-Informed Care
Τι είναι ενσυναίσθηση; και τι δεν είναι; | Μ. Σκαρλάτου Ψυχολόγος
Πηγές:
Bonanno, G. A. (2004). Loss, Trauma, and Human Resilience: Have We Underestimated the Human Capacity to Thrive After Extremely Aversive Events? American Psychologist, 59(1), 20-28.
Davis, M. H. (1994). Empathy: A Social Psychological Approach. Westview Press.
Gallese, V., Keysers, C., & Rizzolatti, G. (2004). A Unifying View of the Basis of Social Cognition. Trends in Cognitive Sciences, 8(9), 396-403.
Herman, J. L. (1992). Trauma and Recovery: The Aftermath of Violence–From Domestic Abuse to Political Terror. Basic Books.
Neff, K. D. (2003). The Development and Validation of a Scale to Measure Self-Compassion. Self and Identity, 2(3), 223-250.
Porges, S. W. (2011). The Polyvagal Theory: Neurophysiological Foundations of Emotions, Attachment, Communication, and Self-regulation. W. W. Norton & Company.
Rogers, C. R. (1957). The Necessary and Sufficient Conditions of Therapeutic Personality Change. Journal of Consulting Psychology, 21(2), 95-103.
Weger, H., Castle Bell, G., Minei, E. M., & Robinson, M. C. (2010). The Relative Effectiveness of Active Listening in Initial Interactions. International Journal of Listening, 24(1), 34-49.
