Τι είναι η χοροθεραπεία;
Γράφει η Ηλιάνα Κακαράντζα
Ο χορός, παλαιόθεν, σηματοδοτούσε ένα από τα κύρια στοιχεία πολιτισμών. Μια αναδρομή βοηθάει να αντιληφθούμε την σημασία που διαδραμάτιζε η κίνηση σε όλα τα μήκη και πλάτη της γης. Από την Αμερική έως και την Ασία, βρίσκουμε χορούς τελετουργικούς, πολεμικούς/ειρηνικούς και θρησκευτικούς αλλά και χορούς που αποτελούσαν το μέσο για την πνευματική εξύψωση των ανθρώπων. Για παράδειγμα, ο Bharata Natyam -ένας κλασικός ινδικός χορός- αποτελεί μέσο για την διαδικασία ψυχοσωματικής κάθαρσης και της ψυχικής ισορροπίας. Στους ”Νόμους”, για παράδειγμα, ο Πλάτωνας αναφέρει ότι: «Οι ανώτεροι χοροί θα πρέπει να επιδρούν πάνω στο μαθητή, όχι μόνο στην υγεία, στη χάρη και την ομορφιά του σώματος, αλλά και στην καλοσύνη της ψυχής και την ισορροπία του πνεύματος…» Όπως καταλαβαίνουμε, η σύνδεση της ψυχής με το σώμα υπήρξε ανέκαθεν. Το σώμα καθρεφτίζει την προσωπική ιστορία, την προσωπικότητα και τη συναισθηματική κατάσταση του ατόμου. Αρκεί να αναλογιστούμε πόσες φορές η θλίψη, ο πανικός και το στρες εξωτερικεύεται στους ανθρώπους μέσα από το κορμί τους. Βιώνοντας, για παράδειγμα, μια κρίση πανικού, το σώμα μουδιάζει, χάνουμε τον έλεγχο του και νιώθουμε να μας εγκαταλείπει. Το σώμα φοβάται, αρχίζει να τρέμει και να κάνει σπασμούς. Το σώμα και το μυαλό βρίσκονται σε μία αμοιβαία αλληλεπίδραση. Συνυπολογίζοντας την συνθήκη αυτή, δεν άργησε ο χορός να καθιερωθεί ως επιστήμη, την λεγόμενη ”χοροθεραπεία”, με πρωτεργάτη την Μarian Chase, πρώτη αναγνωρισμένη χοροθεραπεύτρια που εργάστηκε στις Η.Π.Α. και η πρώτη πρόεδρος της Αμερικάνικης Ένωσης Χοροθεραπευτών (ADTA). Η ίδια προσλήφθηκε στο St. Elizabeth’s Hospital στην Ουάσινγκτον και εκεί εισήγαγε προγράμματα που κάλυπταν τις ανάγκες τόσο ατόμων με νοητική υστέρηση όσο και των στρατιωτών που γύριζαν από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Σύμφωνα με τον Αμερικάνικο Σύνδεσμο Χοροθεραπείας (ADTA) η χοροθεραπεία ορίζεται ως η ‘’ψυχοθεραπευτική χρήση της κίνησης και του χορού, μέσα από την οποία το άτομο συμμετέχει δημιουργικά σε μια διαδικασία που προωθεί τη γνωστική, συναισθηματική και κοινωνική του ολοκλήρωση’’ Στην πραγματικότητα, η χοροθεραπεία σχετίζεται σε μεγάλο βαθμό με το σώμα και τον εαυτό. Είναι το μέσο για την αυτοέκφραση, την κατανόηση και εξέλιξη σε άτομα διαφορετικών αναγκών. Οι εσωτερικές ψυχικές καταστάσεις και διεργασίες αντικατοπτρίζονται μέσα από την σωματική κίνηση. Οι κινητικές αλλαγές μπορούν να συνδράμουν σε αλλαγές και σε βελτίωση της πνευματικής και ψυχικής κατάστασης του ατόμου. Μέσα από την θεραπευτική κίνηση και την σωστή καθοδήγηση από τον θεραπευτή επέρχεται η ολοκλήρωση και η ανάπτυξη του εαυτού. Ακόμα, ο θεραπευτικός, αυτός, τρόπος συμπεριλαμβάνει ποικίλα μη λεκτικά στοιχεία επικοινωνίας, τα οποία καθορίζουν την προσωπικότητα του ατόμου σε μεγάλο βαθμό και αποτελούν πολύ σημαντικά στοιχεία για την θεραπευτική διαδικασία. Δεν είναι λίγες οι φορές, που αποκωδικοποιώντας την κίνηση του ατόμου, ο θεραπευτής είναι σε θέση να διακρίνει τα στοιχεία των ασυνείδητων διαδικασιών, τις ιδιαίτερες σκέψεις, τα καταπιεσμένα συναισθήματα και τα τραυματικά βιώματα του εκάστοτε ατόμου. Μέσα από την κίνηση, ο θεραπευόμενος, ενισχύει την διαφορετικότητα του, την έκφραση της αυθεντικότητας του, την προσωπική αυτονομία αλλά και την κατανόηση των δεσμών μεταξύ σκέψης, συναισθημάτων και συμπεριφοράς.
Ποια η διαφορά της χοροθεραπείας σε σχέση με άλλους τύπους φυσικών δραστηριοτήτων όπως ο θεραπευτικός χορός, πρωτόγονη έκφραση ;
- Ο χοροθεραπευτής είναι επιβεβλημένο να κατέχει γνώσεις θεωριών ψυχολογίας και ψυχοθεραπείας, καθώς και να είναι επαρκώς εκπαιδευμένος να χρησιμοποιεί την κινητική αλληλεπίδραση για το όφελος του ασθενή.
- Κατά την διαδικασία της θεραπευτικής συνεδρίας, ο θεραπευτής δεν κατευθύνει αυτή καθεαυτή την κίνηση, ούτε περιγράφει συναισθήματα που πρόκειται να εκφράσει ο πελάτης. Αντιθέτως, η διαδικασία της χοροθεραπείας ξεκινά από την κίνηση προς τα σύμβολα και τις μεταφορές, επεξεργάζοντας το ασυνείδητο, και φτάνει στην ερμηνεία.
- Στην χοροθεραπεία δεν αποτελεί στόχο ο ασθενής να κινηθεί πιο ελεύθερα ή πιο όμορφα, αλλά να πειραματιστεί μέσα από την κίνηση, και πρωτίστως να έρθει σε επαφή με συναισθήματα τα οποία δεν μπορεί να λεκτικοποιήσει.
- Ο χοροθεραπευτής δεν μπαίνει στην διαδικασία διόρθωσης της κίνησης, αφού δεν υπάρχει το σωστό και το λάθος.
Η χοροθεραπεία είναι ένας κλάδος που απευθύνεται σε όλους τους ανθρώπους κάθε ηλικίας, με νευρώσεις και ψυχικές διαταραχές, με ψυχοσωματικά προβλήματα, με ανθρώπους που πάσχουν από κατάθλιψη, άγχος, αϋπνίες, με ψυχωτικά προβλήματα, με θέματα στην όραση και στην ακοή. Επίσης, οι χοροθεραπευτές εργάζονται με άτομα που πάσχουν από νοητική υστέρηση ή άλλες παθήσεις όπως ο καρκίνος, Αλτσχάιμερ, Πάρκινσον αλλά και σε εξαρτημένους από ουσίες. Η χοροθεραπεία εφαρμόζεται με πολύ θετικά αποτελέσματα σε ειδικά σχολεία, ψυχιατρεία, νοσοκομεία, κέντρα ψυχικής υγείας, κέντρα ημέρας και ιδιωτικές κλινικές. Ασχολείται με υπηρεσίες που σχετίζονται με εφήβους, παιδιά με ΔΕΠΥ, αυτισμό ή ψυχικές διαταραχές. Πέρα από τις υπηρεσίες αυτές, οι χοροθεραπευτές εργάζονται και με ασθενείς γεροντικής ηλικίας αλλά και σε σωφρονιστικά προγράμματα. Επίσης, εφαρμόζεται σε μονάδες πρόληψης, απεξάρτησης και επανένταξης χρηστών ουσιών, στην ειδική αγωγή, σε ιδρύματα για άτομα με σωματικές ή νοητικές αναπηρίες αλλά και με άτομο που αποζητούν την έκφραση, την δημιουργικότητα, την αυτογνωσία μέσα από την κίνηση και τον χορό.
