Τί είναι η Σωματοδυσμορφική Διαταραχή;

Γράφουν η Ιφιγένεια Κόλιου και η Μίνα Κωστοπούλου

Body Dysmorhpia: η επίμονη ενασχόληση ενός ατόμου με την εμφάνισή του, σε επίπεδο που ξεπερνά το απλό ενδιαφέρον, το γούστο -έστω τις επιρροές από τα πρότυπα- αλλά φτάνει στο επίπεδο της εμμονής. Στη διεθνή βιβλιογραφία το φαινόμενο της σωματοδυσμορφικής διαταραχής ως ψυχική πάθηση κερδίζει έδαφος και ολοένα περισσότεροι ειδικοί ψυχικής υγείας ασχολούνται με την κατάσταση αυτή -μια κατάσταση που επηρεάζει τόσο τη διατροφή, όσο το σώμα, το πορτοφόλι, και κυρίως την ψυχική διάθεση του ατόμου.

Η σωματική εμφάνιση του κάθε ανθρώπου αποτελεί αντικείμενο ενασχόλησης και προσοχής από τον ίδιο. Σπανίζει κάποιος που είναι απολύτως ευχαριστημένος με την εμφάνιση του -κάποιον θα τον απασχολεί το βάρος του, άλλον οι αναλογίες του σώματός του, τα χαρακτηριστικά του προσώπου του (μεγάλα/μικρά αυτιά, μεγάλη μύτη). Ένα ποσοστό των ανθρώπων αυτών όμως, ασχολούνται με την εμφάνιση του σώματος και προσώπου τους σε τέτοιο βαθμό που εμφανίζουν δυσλειτουργίες σε όλους τους τομείς της καθημερινότητάς τους. Τα άτομα αυτά πάσχουν από σωματοδυσμορφική διαταραχή, δηλαδή επίμονη ενασχόληση με κάποιο φανταστικό -ή και όχι- ελάττωμα ή απλό χαρακτηριστικό στην εμφάνισή τους.

Τα άτομα που πάσχουν από σωματοδυσμορφική διαταραχή συχνά δυσκολεύονται να αναγνωρίσουν την εικόνα του σώματός τους, δυσκολεύονται να θεωρήσουν σημεία του σώματος ως δικά τους, μπορεί να μην αναγνωρίζουν τα νούμερα στα ρούχα τους και συχνά να μην αναγνωρίζουν ούτε τον εαυτό τους στον καθρέπτη!.

Το άτομο που πάσχει από αυτήν τη διαταραχή, δεν εμφανίζει σημάδια παραληρητικής μορφής, δηλαδή δεν χάνει την επαφή με την πραγματικότητα, καθώς στην πλειοψηφία των περιπτώσεων είναι σε θέση να αναγνωρίσει τη δόση υπερβολής που χαρακτηρίζει την συμπεριφορά του γύρω από το συγκεκριμένο ζήτημα.

Ωστόσο, οι πάσχοντες περνούν πολλές ώρες μπροστά στον καθρέφτη, μπορεί και 3-8 ώρες καθημερινά, προσπαθώντας να διορθώσουν την υποτιθέμενη δυσμορφία τους. Σε κάποιες περιπτώσεις απευθύνονται σε πλαστικό χειρουργό, κάνοντας επεμβάσεις οι οποίες όμως δεν τους ανακουφίζουν, αντιθέτως τους δημιουργούν μεγαλύτερη ανησυχία. Επιπλέον, το αντικείμενο της διαταραχής τους, αποτελεί θέμα συζήτησης με τους κοντινούς τους ανθρώπους και άτομα του περιβάλλοντός τους, τα οποία προσπαθούν να τους δημιουργήσουν ασφάλεια και θετικότητα για την εικόνα του σώματός τους, αλλά η ανταπόκρισή τους είναι αρνητική.

Μια ιδιαίτερη παραλλαγή της διαταραχής είναι η μυϊκή δυσμορφία που εμφανίζεται πιο συχνά σε άνδρες, παρά σε γυναίκες και σχετίζεται με την υπερβολική ενασχόληση με το μυϊκό σύστημα, που συνεπάγεται την διαρκή εκγύμναση και χρήση αναβολικών ουσιών. Μπορεί να πάρει επιπλέον την μορφή της ενασχόλησης με τη δυσοσμία από τον ιδρώτα, τα γεννητικά όργανα, την αναπνοή.

 

Επιπτώσεις σωματοδυσμορφικής διαταραχής

Όταν η διαταραχή είναι αισθητή σε σοβαρό βαθμό, οι πάσχοντες είναι πιθανό να παρατήσουν τις σπουδές τους, να εγκαταλείψουν το χώρο εργασίας τους, προκειμένου να αποφύγουν την κοινωνική έκθεση. Σε ακόμα πιο ακραίες περιπτώσεις, τα άτομα προχωρούν σε απόπειρες αυτοκτονίας.

 

Σε ποιες ηλικίες εμφανίζεται;

Ο μέσος όρος εμφάνισης της διαταραχής είναι τα 16 έτη, δηλαδή στην εφηβεία. Η έναρξη είναι σταδιακή και ξεκινά συνήθως από ένα αρνητικό σχόλιο κάποιου, για την εμφάνισή του. Ωστόσο δεν αποκλείεται να εμφανιστεί και αργότερα στη ζωή του ατόμου, ως μετεξέλιξη κάποιας ιδεοληπτικής διαταραχής.

Παρατηρείται με την ίδια συχνότητα και στα δύο φύλα. Όσον αφορά τους παράγοντες προδιάθεσης στο ιστορικό τους, περιλαμβάνει δυσμορφία στην παιδική ηλικία, όπως σοβαρή ακμή ή συναισθηματική απόρριψη από τους γονείς.

Χωρίς παρακολούθηση από ειδικό ψυχικής υγείας, η σωματοδυσμορφική διαταραχή μπορεί να γίνει χρόνια και να επιφέρει προβλήματα στο ίδιο το άτομο, στο μέλλον του, καθώς επηρεάζονται όλοι οι τομείς τη ζωής του, καθώς και να τεθεί σε κίνδυνο η σωματική του ακεραιότητα, μιας και έχουν αυτοκτονικές τάσεις, λόγω της αίσθησης της σωματικής τους δυσμορφίας.