Οικονομικό τραύμα: Η αναγνώριση ενός άγνωστου τραύματος
Γράφει η Μέγα Β.
Υπάρχουν πολλά είδη ψυχολογικού τραύματος που μπορούν να συνοδεύουν ένα άτομο στην ενήλικη ζωή του. Το οικονομικό τραύμα ωστόσο, αν και θεωρείται πως μπορεί να ευθύνεται για αρκετές δυσλειτουργικές συμπεριφορές στην καθημερινότητα ενός ατόμου, δεν έχει συζητηθεί αρκετά. Η σχέση ενός ατόμου με τη διαχείριση των χρημάτων συχνά συνδέεται με ψυχικά τραύματα. Αυτά μπορούν να έχουν προέλθει από εμπειρίες στην παιδική ηλικία του ατόμου, αλλά μπορούν να επιδεινώνονται καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής του. Καταστάσεις όπως δυσκολία στην αποπληρωμή υποχρεώσεων, χαμηλό εισόδημα και γενικότερα μια κακή οικονομική κατάσταση μπορούν να δημιουργήσουν δυσλειτουργικές συμπεριφορές, που μπορεί να επηρεάσουν την ορθή διαχείριση των οικονομικών υποχρεώσεων του ατόμου.
Το οικονομικό τραύμα συχνά συνδέεται με συμπεριφορές όπως το overspending και το underspending. Το overspending είναι μια συμπεριφορά του ατόμου που το βοηθά να καταπραΰνει το άγχος του και να επιτύχει συναισθήματα επάρκειας, δαπανώντας μεγάλα χρηματικά ποσά που ίσως δεν κατέχει. Αυτή η συμπεριφορά μπορεί να παρατηρηθεί σε άτομα που βιώνουν ψυχολογικές ή συναισθηματικές δυσκολίες και με αυτό τον τρόπο προσπαθούν να αποσπάσουν την προσοχή τους από τα αρνητικά συναισθήματα. Αυτή η αποφυγή των συναισθημάτων μπορεί να προέρχεται από λανθάνουσες αντιλήψεις που έχουν αποκτηθεί από νεαρή ηλικία και μπορεί να σχετίζονται με τις αγοραστικές συμπεριφορές της οικογένειας. Για παράδειγμα, η οικογένεια μπορεί να χρησιμοποιούσε την αγορά αγαθών για να αντιμετωπίσει τις συναισθηματικές και ψυχολογικές ανάγκες του παιδιού, το οποίο μεγαλώνοντας καταλήγει να δαπανά μεγάλα χρηματικά ποσά για να νιώσει συναισθηματική επάρκεια.
Από την άλλη πλευρά, το underspending είναι το αντίθετό και θεωρείται πως εμφανίζεται σε άτομα με τραύματα που συνδέονται με μια κακή οικονομική κατάσταση. Αυτή η συμπεριφορά πηγάζει από τον φόβο και τις έντονες σκέψεις που κάνει το άτομο σχετικά με τη δαπάνη χρημάτων, λόγω παρελθοντικής κακής οικονομικής κατάστασης ή λανθάνουσας σχέσης με τα χρήματα. Και οι δύο συμπεριφορές ενώ μπορεί να δρουν καταπραϋντικά στην αρχή είναι επιβαρυντικές όσο το άτομο συνεχίζει να τις ασκεί. Αυτό συμβαίνει καθώς οι δυο αυτές συμπεριφορές δεν είναι υγιείς και μπορεί να συμβάλλουν στη δημιουργία ακόμα δυσκολότερων οικονομικών καταστάσεων ή να στερήσουν από το άτομο βασικές ανάγκες που διαφορετικά θα μπορούσε να υποστηρίξει.
Η έλλειψη ελέγχου είναι κάτι που αυτά τα άτομα βιώνουν πολύ συχνά και για να αποκτήσουν τον έλεγχο είναι σημαντικό να μάθουν σωστούς τρόπους και τεχνικές για το πως μπορούν να διαχειρίζονται τα χρήματά τους χωρίς ενοχές. Καθώς η εκπαίδευση γύρω από την αποταμίευση και την υγιή σχέση με τα χρήματα είναι ελλιπής, είναι σημαντική η συμβολή των γονιών και των εκπαιδευτικών. Οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί σε συνεργασία χρειάζεται να επιδιώκουν τη δημιουργία μιας υγιούς σχέσης των παιδιών και των νέων με τα χρήματα, την κατανόηση της αξίας τους, αλλά και της χρήσης τους. Με αυτόν τον τρόπο είναι πιο πιθανό να αποφευχθούν οι παραπάνω συμπεριφορές που μπορούν να αποβούν καταστροφικές για ένα άτομο που έχει ελλιπείς γνώσεις για την ορθή διαχείριση των χρημάτων του, αλλά και των συναισθημάτων του γύρω από τα χρήματα.
Τέλος, είναι σημαντικό να αναφερθεί πως, όπως κάθε τραύμα, το οικονομικό τραύμα καθώς και οι συμπεριφορές που προέρχονται από αυτό μπορούν να εξομαλυνθούν κάνοντας το άτομο πιο λειτουργικό και σίγουρο για τον εαυτό του και τον τρόπο που χειρίζεται τα χρήματά του. Με αυτό τον τρόπο μπορούν να μειωθούν οι συμπεριφορές του overspending και underspending που συζητήθηκαν νωρίτερα. Όπως σε κάθε ψυχοθεραπευτική διαδικασία, το άτομο μπορεί να έχει την ευκαιρία να αναγνωρίσει τις δυσλειτουργικές συμπεριφορές και στη συνέχεια σε συνεργασία με τον ψυχοθεραπευτή του να ερευνήσει το τραύμα και να συζητήσει για αυτό. Μέσω της ψυχοθεραπευτικής διαδικασίας είναι πιθανόν να εξομαλυνθούν οι συμπεριφορές που προκαλούν δυσφορία στο άτομο και να αντικατασταθούν με υγιείς συμπεριφορές που θα το βοηθήσουν να είναι πιο λειτουργικό στην καθημερινότητά του.
Πηγές:
https://www.choosingtherapy.com/financial-trauma/
https://www.thestreet.com/finance/what-is-financial-trauma-and-is-there-a-cure