Οι επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης στην ψυχική υγεία: Η περίπτωση των πυρκαγιών
Γράφει ο Γκίγκας Εμμανουήλ, Φοιτητής Ψυχολογίας SCG
Στη σημερινή εποχή, το γεγονός ότι η κλιματική κρίση, επηρεάζει την ψυχική μας υγεία δεν είναι πλέον ένα θεωρητικό οικοδόμημα, αλλά μια νέα δεδομένη πραγματικότητα. Η σύνδεση της ψυχικής υγείας με την κλιματική κρίση, αποκτά ολοένα και μεγαλύτερη σημασία, καθώς οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, γίνονται πιο αισθητές. Το παρόν άρθρο, αναφέρεται στην επίδραση της κλιματικής κρίσης -και ειδικά των πυρκαγιών- στην ψυχική υγεία των ανθρώπων, εστιάζοντας στο επακόλουθο ψυχικό τραύμα.
Η κλιματική κρίση, επηρεάζει την ψυχική υγεία με διάφορους τρόπους, από την άμεση τραυματική εμπειρία φυσικών καταστροφών μέχρι τις πιο μακροπρόθεσμες συνέπειες, όπως η ανασφάλεια για το μέλλον και η απώλεια πόρων. Οι φυσικές καταστροφές, όπως πλημμύρες, πυρκαγιές και τυφώνες, μπορούν να προκαλέσουν άμεσα ψυχικά τραύματα. Τα θύματα αυτών των καταστροφών συχνά εμφανίζουν μετατραυματικό στρες (PTSD), άγχος και κατάθλιψη (Pihkala, 2020). Επιπλέον, οι καταστροφές αυτές μπορεί να οδηγήσουν σε απώλεια σπιτιών, περιουσιών και αγαπημένων προσώπων, επιδεινώνοντας την ψυχική υγεία των πληγέντων (Cunsolo et al., 2020).
Οι πιο αργές αλλαγές, που προκαλεί η κλιματική κρίση, όπως η άνοδος της στάθμης της θάλασσας και η αυξανόμενη θερμοκρασία, οδηγούν σε αλλαγές στις κοινότητες και τον τρόπο ζωής. Αυτό μπορεί να προκαλέσει ανασφάλεια και άγχος για το μέλλον, γνωστό και ως “οικολογικό άγχος” (Clayton et al., 2017), ενώ το τραύμα που βιώνεται κατά τη διάρκεια μιας φυσικής καταστροφής μπορεί να κάνει τα άτομα επιρρεπή σε μια σειρά ψυχολογικών διαταραχών. Οι άνθρωποι που ζουν σε περιοχές με έντονες κλιματικές αλλαγές μπορεί να βιώσουν απώλεια ταυτότητας και σύνδεσης με το περιβάλλον τους, προκαλώντας ψυχολογική δυσφορία (Tschakert et al., 2019).
Οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στην υγεία, αποτελούν μια από τις πιο σημαντικές πτυχές της κλιματικής κρίσης. Ανάμεσα στα καταστροφικά φαινόμενα που συνδέονται με την αλλαγή του κλίματος, οι πυρκαγιές είναι από τις πλέον καταστροφικές και ψυχολογικά επιβαρυντικές. Η απώλεια του σπιτιού, προσωπικών αντικειμένων και η αντιμετώπιση του φόβου για την ασφάλεια του εαυτού και των αγαπημένων προσώπων προκαλούν αίσθημα απόγνωσης και ανασφάλειας (Pfefferbaum & North, 2020). Επιπλέον, η έκθεση στον καπνό και στις επιβλαβείς χημικές ουσίες κατά τη διάρκεια της πυρκαγιάς μπορεί να προκαλέσει ψυχολογικό άγχος και κατάθλιψη λόγω της ανησυχίας για την υγεία (Goldmann & Galea, 2014). Το ψυχικό τραύμα από μια πυρκαγιά μπορεί να είναι βαθύ και μακροχρόνιο. Η κλιματική κρίση οδηγεί σε απώλειες και πλήγματα, προκαλώντας επώδυνα συναισθήματα και πόνο. Η αβεβαιότητα σχετικά με την ασφάλεια και τη δυνατότητα της κοινότητας να ανασυνταχθεί είναι επίσης επίπονη, ενώ η αναγκαστική μετακίνηση ή ανακατανομή λόγω των καταστροφών συμβάλλει στην ψυχολογική δυσφορία.
Η πολιτική προστασία πρέπει να παίξει κρίσιμο ρόλο στην πρόληψη και αντιμετώπιση των ψυχολογικών επιπτώσεων της κλιματικής κρίσης. Οι προληπτικές δράσεις, περιλαμβάνουν τη δημιουργία ανθεκτικών υποδομών, την ενίσχυση των κοινοτήτων μέσω εκπαιδευτικών προγραμμάτων και την εφαρμογή ολοκληρωμένων σχεδίων έκτακτης ανάγκης. Η συνεχής εκπαίδευση των πολιτών και η ευαισθητοποίηση σχετικά με τους κινδύνους είναι ουσιώδη στοιχεία για την προετοιμασία και την αύξηση της ετοιμότητας.
Για να αντιμετωπίσουν αυτά τα ψυχολογικά τραύματα, οι πυρόπληκτοι χρειάζονται υποστήριξη. Είναι σημαντικό να έχουν πρόσβαση σε ψυχολογική βοήθεια και υποστήριξη από κοινοτικά προγράμματα και οργανώσεις. Η ανάκτηση της αίσθησης της ασφάλειας και η αποκατάσταση της κοινότητας είναι κρίσιμες διαδικασίες για την αντιμετώπιση του ψυχικού τραυματισμού που προκαλείται από τις πυρκαγιές.
Εν κατακλείδι, η κλιματική κρίση έχει πολλές διαστάσεις, μεταξύ των οποίων και η επίδραση στην ψυχολογία των ανθρώπων. Οι πυρόπληκτοι, αντιμετωπίζουν σοβαρά ψυχολογικά τραύματα, που απαιτούν προσοχή και υποστήριξη από την κοινότητα και τις κυβερνητικές αρχές για την ανάρρωση τους. Η προληπτική δράση και η συνεργασία, είναι ουσιώδεις για την ενίσχυση της ανθεκτικότητας και την προστασία της ψυχικής υγείας απέναντι στις προκλήσεις της κλιματικής κρίσης.
Προτεινόμενη σχετική αρθρογραφία & video:
Πώς η κλιματική κρίση επηρεάζει την ψυχική υγεία
Η κλιματική κρίση επηρεάζει την ψυχική υγεία
Πανελλήνια Έρευνα για την Κλιματική Κρίση και τις Επιδράσεις της στην Ψυχική Υγεία
Climate Change and Mental Health Connections
Climate change’s hidden threat: grief and trauma
Πηγές:
Clayton, S., Manning, C., Krygsman, K., & Speiser, M. (2017). Mental health and our changing climate: Impacts, implications, and guidance. American Psychological Association and ecoAmerica.
Cunsolo, A., Ellis, N. R., Ford, J. D., Harper, S. L., Houle, K., & Edge, V. L. (2020). Ecological grief and anxiety: The start of a healthy response to climate change? The Lancet Planetary Health, 4(7), e261-e263.
Goldmann, E., & Galea, S. (2014). Mental health consequences of disasters. Annual Review of Public Health, 35, 169-183.
Pihkala, P. (2020). Eco-anxiety and environmental education. Environmental Education Research, 26(3), 527-542.
Pfefferbaum, B., & North, C. S. (2020). Mental health and disasters: The role of psychological first aid and crisis counseling. Journal of Emergency Management, 18(2), 8-15.
Tschakert, P., Ellis, N. R., Anderson, C., Kelly, A., & Obeng, J. (2019). One thousand ways to experience loss: A systematic analysis of climate-related intangible harm. Global Environmental Change, 55, 58-72.
