Το ψυχολογικό αποτύπωμα της βίας
Γράφει η Μελίνα Χελιώτη
Οι ψυχικές επιπτώσεις της βίας είναι ιδιαίτερα σοβαρές και συχνά παραμένουν κρυφές. Η βία αποτελεί μια έκφραση της ανθρώπινης σκοτεινής πλευράς, μια εμπειρία που αναστατώνει και καταστρέφει την ανθρώπινη ύπαρξη. Είναι ένα φαινόμενο που αντιμετωπίζουν πολλοί, καθώς μπορεί να εμφανιστεί σε διάφορες μορφές, όπως σωματική, ψυχολογική, σεξουαλική, οικογενειακή, και κοινωνική βία. Ανεξαρτήτως του είδους της, η βία αφήνει βαθιές πληγές στα θύματά της, οι οποίες χρειάζονται προσωπική προσπάθεια και ειδική υποστήριξη για την αντιμετώπισης τους. Μπορεί, επίσης, να επιδράσει στην ψυχική υγεία του θύματος και το αποτύπωμα μπορεί να είναι πρόσκαιρο ή να επηρεάζει για μεγάλο χρονικό διάστημα την ζωή του, ανάλογα με τον τύπο της, τη συχνότητά της και το περιβάλλον υποστήριξης που υπάρχει.
Ένα από τα πιο συνηθισμένα συναισθήματα που βιώνουν τα θύματα της βίας είναι η κατάθλιψη. Η βία μπορεί να προκαλέσει βαθιά κατάθλιψη και απομόνωση, καθώς τα άτομα αισθάνονται ανίσχυρα και ανάξια. Τα κυριότερα χαρακτηριστικά της κατάθλιψης είναι απώλεια ενδιαφέροντος για πράγματα που πρώτα ήταν σημαντικά, η απώλεια ή υπερβολική όρεξη, η απώλεια ή η υπερβολική παράταση ύπνου, η ανηδονία και η υπεροχή των συναισθημάτων λύπης. Τα συναισθήματα αυτά μπορεί να επηρεάσουν αρνητικά τις καθημερινές τους δραστηριότητες και σχέσεις.
Επιπλέον, η βία μπορεί να προκαλέσει σοβαρές αϋπνίες και διαταραχές του ύπνου. Οι εμπλεκόμενοι μπορεί να αντιμετωπίζουν εφιαλτικά όνειρα ή να έχουν δυσκολία να κοιμηθούν για μεγάλα χρονικά διαστήματα λόγω των συναισθημάτων και των σκέψεων που προκαλεί η βία. Η βία μπορεί, επίσης, να οδηγήσει σε σοβαρές δυσλειτουργίες στις σχέσεις του ατόμου με τους άλλους. Οι επιπτώσεις αυτές μπορεί να περιλαμβάνουν δυσκολίες στην επικοινωνία και στην ικανότητα να δημιουργήσουν εμπιστοσύνη και συναισθηματική σύνδεση με άλλα άτομα.
Επιπλέον, το θύμα μπορεί να αναπτύξει διαταραχή μετατραυματικού άγχους. Τα κυριότερα συμπτώματα της παραπάνω διαταραχής είναι συνήθως συναισθηματική απομόνωση, αναβιώσεις των βίαιων γεγονότων, αποφυγή καταστάσεων που θυμίζουν την τραυματική εμπειρία, ευερεθιστότητα και επανειλημμένη ενασχόληση με πιθανούς κινδύνους, προβλήματα ύπνου και κατάθλιψης και διαρκής κατάσταση εγρήγορσης με στόχο την επιβίωση. Είναι λογικό ότι όλα τα παραπάνω δημιουργούν μία “εχθρική” καθημερινότητα για το άτομο που τα βιώνει.
Οι διαταραχές αυτές μπορούν να έχουν σοβαρές επιπτώσεις στην καθημερινή ζωή του ατόμου και μπορεί να χρειαστεί να λάβει επαγγελματική ψυχολογική υποστήριξη για την αντιμετώπισή τους. Επιπλέον, η βία μπορεί να έχει αρνητικές επιπτώσεις στην απόδοση και τις επιδόσεις του ατόμου στον χώρο της εργασίας ή της σχολικής ζωής. Οι επιπτώσεις αυτές μπορούν να είναι μακροχρόνιες και να επηρεάσουν το μέλλον του ατόμου είτε με την απομόνωση του είτε με την εμφάνιση ακραίων συμπεριφορών όπως εκφοβισμός.
Παράλληλα, η βία μπορεί να οδηγήσει σε διάφορες μορφές φοβιών όπως κοινωνική φοβία, αγοραφοβία, κρίση πανικού και γενικευμένη διαταραχή άγχους. Τα κυριότερα συμπτώματα που μοιράζονται όλες οι μορφές φοβίας είναι αύξηση του καρδιακού παλμού, αναπνευστικά προβλήματα, εφίδρωση, νευρικότητα, συναισθηματική δυσφορία και διαρκή εγρήγορση για διαφυγή.
Επιπρόσθετα, τα θύματα βίας εμφανίζουν χαμηλή αυτοεκτίμηση και αυτοπεποίθηση, αρνητική εικόνα εαυτού, αισθήματα αναξιότητας, ενώ ταυτόχρονα μπορεί να εμφανίσουν και σκέψεις αυτοκτονίας. Ακόμη, άτομα τα οποία έχουν βιώσει παρατεταμένη βία μπορεί να εμφανίσουν σεξουαλικό άγχος και σεξουαλικές διαταραχές σε περιπτώσεις σεξουαλικής βίας και σύνδρομο Στοκχόλμης όταν έχει προηγηθεί σωματική και ψυχική κακοποίηση.
Σύνηθες είναι και να υπάρχουν συναισθήματα αβοηθησίας, ματαιότητας και αδυναμίας ειδικά μετά από συνεχόμενη ψυχολογική κακοποίηση, εκβιασμούς και απειλές. Ακόμη, αυτό μπορεί να προκύπτει μέσα από την άρνηση του κοινωνικού περίγυρου σε περίπτωση που το θύμα αναζητήσει βοήθεια, το οποίο συμβαίνει πιο συχνά σε ζητήματα ενδοοικογενειακής βίας και βιασμών. Τέλος, σε ακραίες μορφές κακοποίησης τα θύματα μπορεί να οδηγηθούν σε συναισθηματικό μούδιασμα και συναισθηματική και ψυχική αποστασιοποίηση (dissosiation).
Είναι σημαντικό να υπάρχει ευαισθητοποίηση και σωστή ενημέρωση για τις επιπτώσεις όλων των μορφών βίας στα θύματα και τον κοινωνικό τους περίγυρο, ώστε να υπάρξει έγκαιρη και αποδοτική παρέμβαση από εξειδικευμένους επαγγελματίες. Είναι επίσης καίριο, να συμβάλλουν όλοι ενεργά στην προστασία και την βοήθεια των θυμάτων βίας, ώστε να σημειωθεί μείωση των περιστατικών και να διασφαλίζεται η ευζωία τόσο των θυμάτων όσο και του υπόλοιπου κοινωνικού συνόλου.
Πηγή:
https://efiveia.gr/endooikogeneiaki-via-psychologia-ton-thymaton-kai-epiptoseis/
