Το αποτύπωμα της απόρριψης στην ψυχή.
Γράφει η Αγγελική Τσαρδούλια
Η αποδοχή, η αναζήτηση προσοχής και κατανόησης είναι βασικές ανθρώπινες ανάγκες. Από την παιδική μας ηλικία, η σχέση που έχουμε με τους γονείς μας είναι καθοριστική για τις μετέπειτα επαφές μας. Ήδη από τη στιγμή της γέννησής μας επικοινωνούμε με τη μητέρα και τα πρόσωπα φροντίδας, λαμβάνοντας ανατροφοδότηση και καλύπτοντας έτσι τις συναισθηματικές ανάγκες.
Ο τρόπος που ανταποκρίνεται η μητέρα, κυρίως, στο παιδί διαμορφώνει τον λεγόμενο τύπο προσκόλλησης. Υπάρχουν 3 βασικοί τύποι:
-Ασφαλής: το παιδί αναπτύσσει έναν ισχυρό συναισθηματικό δεσμό με το πρόσωπο που το φροντίζει και καλύπτει τις υλικές και προπάντων τις συναισθηματικές του ανάγκες. Αναπτύσσεται αμφίπλευρη χαρά και ικανοποίηση. Έτσι, το άτομο νιώθει την ασφάλεια και σιγουριά να εξερευνήσει τον κόσμο και να συνάψει υποστηρικτικές και αξιόπιστες σχέσεις. Πιστεύει, ότι είναι άξιο να αγαπιέται, να είναι αποδεκτό και διαχειρίζεται με μεγάλη αποτελεσματικότητα διάφορους τομείς της ζωής του, καθώς και τις σχέσεις του.
-Ανασφαλής: ο δεσμός αυτός χωρίζεται σε δύο κατηγορίες, τον απορριπτικό/αποφευκτικό δεσμό και τον αγχώδη/αμφιθυμικό. Στην πρώτη περίπτωση η μητέρα συχνά είναι απορριπτική, δεν ανταποκρίνεται άμεσα στις συναισθηματικές ανάγκες του παιδιού και μπορεί να χρησιμοποιεί την τιμωρία σε περιπτώσεις που το παιδί επικοινωνεί με έντονο τρόπο τις ανάγκες του. Απόρροια αυτού είναι η αποφυγή δημιουργίας στενών επαφών και συνάμα είναι αρκετά εξαρτώμενο από τους άλλους. Στη δεύτερη περίπτωση η μητέρα επίσης τείνει να μην είναι διαθέσιμη στις ανάγκες του παιδιού, να αγνοεί τα σήματα που της δίνει, με αποτέλεσμα να νιώθει συναισθηματικά παραμελημένο. Έτσι, λοιπόν, διακατέχεται από αρνητικά συναισθήματα, αδυνατεί να ελέγξει την παρορμητικότητά του και δυσκολεύεται στις κοινωνικές του αλληλεπιδράσεις.
–Αποδιοργανωμένο στυλ: στην περίπτωση αυτή η οικογένεια βρίσκεται σε μία νοσηρή κατάσταση, λόγω ψυχικής ασθένειας των γονέων ή χρήσης ουσιών, πράγμα που τους καθιστά απρόβλεπτους ή και κακοποιητικούς. Κατά συνέπεια, το παιδί βρίσκεται διαρκώς σε επαγρύπνηση και σε μία κατάσταση άγχους, αφού αισθάνεται ότι καραδοκούν κίνδυνοι με τους οποίους θα έρθει αντιμέτωπο.
Η απόρριψη προκύπτει από το είδος προσκόλλησης στην παιδική ηλικία, αφού στην περίπτωση του ανασφαλούς και του αποδιοργανωμένου τύπου το άτομο τη βιώνει άμεσα. Σε μεγάλο βαθμό έχει αντίκτυπο σε ποικίλες πτυχές της ζωής στην ενήλικη ζωή, όπως:
-Στις σχέσεις (ερωτικές, φιλικές, κοινωνικές),
-Στις επιδόσεις (σχολικές, επαγγελματικές),
-Στην ανάληψη πρωτοβουλιών,
-Στην επίτευξη στόχων,
-Στην αυτοεκτίμηση,
-Στις επιλογές συντρόφων, φίλων.
Οι συνέπειες που προκύπτουν από τη βίωση της απόρριψης τόσο στην παιδική όσο και στην ενήλικη ζωή διαφέρουν από άτομο σε άτομο, αλλά κυμαίνονται μεταξύ:
-Της κατάθλιψης,
-Της χαμηλής αυτοεκτίμησης,
-Της μοναξιάς,
-Της τάσης για αρνητική αυτοκριτική,
-Της σύναψης εξαρτητικής ή απορριπτικής σχέσης.
Συνεπώς, ο τρόπος με τον οποίο στελεχώνουμε τη σχέση μας με τους γονείς και ιδίως με το κύριο πρόσωπο φροντίδας διαδραματίζει σπουδαίο ρόλο στις μετέπειτα επαφές μας. Αν στην παιδική μας ηλικία η απόρριψη βιώνεται σε μεγάλο βαθμό και δεν καλύπτονται οι συναισθηματικές μας ανάγκες, τότε είναι φυσικό επακόλουθο να αφήνει το αποτύπωμά της σε κάθε τομέα του βίου μας.
Αναμφίβολα, είναι κάτι που δυσκολεύει το άτομο σε μεγάλο βαθμό, όμως δεν είναι κάτι μη αναστρέψιμο! Ό, τι μας έχει πληγώσει μπορεί να μας προκαλεί ένα σωρό δυσβάσταχτα συναισθήματα, όμως δεν σημαίνει, ότι τα πράγματα θα παραμείνουν έτσι για μία ζωή!
Είναι αναγκαίο:
-Να επικοινωνούμε τις ανάγκες μας,
-Να ζητάμε βοήθεια, όταν τη χρειαζόμαστε,
-Να κατανοήσουμε, ότι δεν μας καθορίζει ένα πρόβλημα ή μία άσχημη κατάσταση που βιώνουμε,
-Να εκπαιδευτούμε στο να αφήνουμε το παρελθόν πίσω μας.
Όλα αυτά απαιτούν χρόνο και υπομονή. Ένας ειδικός ψυχικής υγείας μπορεί να μας κατευθύνει με ασφάλεια. Το ταξίδι της θεραπείας είναι μία διαδικασία διερεύνησης του εαυτού και μία προσπάθεια διαχείρισης τραυμάτων του παρελθόντος.
