Τα δεσμά του comfort zone

Γράφει η Ίρις Γρίβα

Το comfort zone, -η ζώνη άνεσης- είναι ο συναισθηματικός αλλά και πραγματικός
χώρος μέσα στον οποίο αισθανόμαστε ασφαλείς και ελεύθεροι να είμαστε ο εαυτός
μας. Μας παρέχει ανακούφιση και θαλπωρή, ένα κέλυφος μέσα στο οποίο η έκθεση
είναι ένα μακρινό και τρομακτικό σενάριο.
Παρόμοια με το μηχανισμό άμυνας της παλινδρόμησης (Freud S., Freud A.), όταν το
άτομο βρεθεί απέναντι σε μία στρεσογόνο κατάσταση, που του προκαλεί σύγχυση
και ένταση, αναζητεί καταφύγιο σε προηγούμενα αναπτυξιακά στάδια, κατά τα
οποία η κάλυψη των αναγκών του έχει ήδη επιτευχθεί, άρα η επιστροφή και η
παροχή της ανακούφισης είναι πιο εύκολη. Εδώ έρχεται και η έννοια των security
blankets και των μεταβατικών αντικειμένων γενικότερα (Winnicott). Αυτά
αποτελούν συνήθως απαλά και μαλακά αντικείμενα (κουβέρτες, κουκλάκια,
μαξιλαράκια) στα οποία προσκολλάται ένα παιδί, για να κατευνάσει τους φόβους
του και να παρηγορηθεί, καθώς του επιτρέπουν την ανάκληση πρώιμων εμπειριών
κρατήματος και ανακούφισης.
Γιατί όμως μία κατάσταση που μας επιτρέπει την ανακούφιση, ακόμη και
επιστρέφοντας σε μία ζώνη ασφαλείας, μας κρατά δέσμιους; Πώς γίνεται αυτό; Ας
σημειωθεί εδώ πως οι μηχανισμοί που έχουν ασυνείδητα επιλεχθεί για να μας
προστατεύουν, οι μηχανισμοί άμυνας του Εγώ του κάθε ανθρώπου, φτάνει να είναι
λειτουργικοί για το άτομο και να του επιτρέπουν να διάγει την καθημερινότητά του
με τρόπο λειτουργικό προς αυτόν. Έχοντας πει αυτό, ας δούμε πώς το comfort
zone μας “μικραίνει”, μας κρατά στάσιμους ή μας πηγαίνει βήματα πίσω.
Το να βγούμε από το comfort zone συνήθως σχετίζεται με το να κάνουμε πράγματα
που σημαίνουν την έκθεσή μας απέναντι σε άλλους ανθρώπους. Αυτό μας προκαλεί
άγχος, γιατί σημαίνει ότι θα πρέπει να κάνουμε κάτι που ίσως δεν έχουμε
ξανακάνει, και φόβο. Όχι όμως απλό φόβο. Φόβο μήπως κάνουμε ή πούμε κάτι
λάθος και ντροπιαστούμε. Φόβο της αποτυχίας. Αλλά ποιος ορίζει τι είναι επιτυχία
και τι αποτυχία; Γιατί να φοβόμαστε πώς θα μας δουν οι άλλοι, και πρωτίστως,
γιατί να φοβόμαστε να εκτεθούμε ακόμη και στον ίδιο μας τον εαυτό;
Όταν απαλλαχθούμε από την κριτική αυτή και αφήσουμε ελεύθερα τα
συναισθήματα και τη δημιουργικότητά μας, τον αυθορμητισμό και τη φωνή μας, θα
δούμε πως δεν έχουμε τίποτε να φοβόμαστε ο ένας από τον άλλον, πως μόλις γίνει
η αρχή και ανοιχτούμε, θα ακολουθήσει η απελευθέρωση και των άλλων
ανθρώπων, αλλά και η τρυφερότητα, η κατανόηση, και πως αυτή η άκαμπτη και
τυπική κοινωνία δεν ήταν παρά δημιούργημα δικό μας, που κανείς δεν ήθελε, αλλά
δεν ήξερε πώς να αλλάξει. Γιατί είμαστε πλάσματα μιμητικά, που αν και φοβόμαστε
τον δικό μας καθρέφτη, στον καθρέφτη του άλλου βρίσκουμε μια παρηγοριά. Ίσως

γιατί η αντανάκλαση αυτή δεν είναι δική μας, παρά δανεισμένη, άρα και η ευθύνη
για τα αποτελέσματα της συμπεριφοράς ανήκει σε κάποιον άλλον.
Δεν χρειάζεται, λοιπόν, να αντιμετωπίζουμε το να βγούμε από το comfort zone σαν
ένα τρόπο να ξεπεράσουμε τον εαυτό μας, τα όριά μας. Τα όριά μας πρέπει να τα
σεβόμαστε και να τα ακούμε, να γινόμαστε όλο και πιο πολύ ο εαυτός μας, να τον
ανακαλύπτουμε και να τον εμπλουτίζουμε, όχι να τον ξεπερνάμε. Αντίθετα,
μπορούμε να αντιμετωπίζουμε αυτή την αρχικά δύσκολη διαδικασία ως μέσο να
διευρύνουμε τα όριά μας, να μεγαλώσουμε κι άλλο το comfort zone μας και να
προσθέσουμε σε αυτό κι άλλες, νέες εμπειρίες.
Είναι συναρπαστικό τι μπορούμε να κάνουμε εάν αφεθούμε ελεύθεροι, πόσο
μπορούμε να συνδεθούμε με τους ανθρώπους γύρω μας, ακόμη και με αυτούς που
δεν γνωρίζουμε ή φαινομενικά δεν έχουμε κανένα κοινό. Αρκεί να δώσουμε εμείς οι
ίδιοι στον εαυτό μας την ευκαιρία. Κάνοντας ένα μικρό βήμα τη φορά.