Πώς να ξεπεράσεις τον εθισμό σου στα social media;
Γράφει η Αντιγόνη Καμπέρη, τελειόφοιτη του τμήματος Ψυχολογίας ΕΚΠΑ
Ψάχνεις ανά πάσα στιγμή το κινητό σου; Πατάς “ανανέωση” στο Instagram όλη την ώρα χωρίς να έχει κάτι καινούργιο να δεις; Ακόμη κι όταν εργάζεσαι ή όταν διαβάζεις σκέφτεσαι ότι θέλεις να ανοίξεις το κινητό σου και νιωθεις στέρηση αν δεν το κάνεις; Σου είναι αδύνατο να συγκεντρωθείς για πολλή ώρα στην εκτέλεση ενός συγκεκριμένου έργου, επειδή σκέφτεσαι “Μήπως μου έχει έρθει κάποιο μήνυμα στο Messenger? Ας το τσεκάρω!” και καταλήγεις να περνάς ώρες μπροστά στην οθόνη του κινητού σου; Τότε, είσαι εθισμένος/η στα social media!
Δεν είσαι μόνος/η! Είναι γεγονός ότι τα social media έχουν σχεδιαστεί έτσι ώστε να είναι εθιστικά για τον χρήστη.
Σύμφωνα με έρευνες, τα social media λειτουργούν όπως τα ναρκωτικά. Κάθε φορά που βλέπεις μια ειδοποίηση ή ότι σου έχουν κάνει like ενεργοποιείται το σύστημα επιβράβευσης στον εγκέφαλό σου και απελευθερώνεται ντοπαμίνη. Γι’ αυτό και το να σταματήσεις εντελώς την χρήση των τα social media δεν θα είναι αποτελεσματικό για τον περιορισμό του εθισμού, παρά μόνο θα σε δυσκολέψει, και πιθανότατα στο τέλος θα τα παρατήσεις.
Πώς μπορείς, λοιπόν, να καταπολεμήσεις αποτελεσματικά τον εθισμό σου στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης;
1. Κάνε μικρά βήματα: Αντί να προσπαθήσεις κατευθείαν να σταματήσεις να χρησιμοποιείς όλες τις εφαρμογές, δοκίμασε καλύτερα να περιορίσεις σταδιακά τη χρήση τους. Μπορείς να απενεργοποιήσεις την εμφάνιση ειδοποιήσεων και να χρησιμοποιήσεις την λειτουργία του κινητού ή κάποια εφαρμογή που να καταγράφει πόσο χρόνο περνάς στις συγκεκριμένες εφαρμογές. Θα εκπλαγείς με το πόσες πολύτιμες ώρες της ημέρας σου αφιερώνεις στην πραγματικότητα στα social media. Επίσης, είναι πολύ βοηθητικό να θέσεις συγκεκριμένα όρια στον εαυτό σου, όπως για παράδειγμα “Μετά τις 10 το βράδυ δεν θα τσεκάρω τα social media, μέχρι το επόμενο πρωί”. Μπορεί να σου φαίνεται δύσκολο να το τηρήσεις, αλλά αν το αντιμετωπίσεις σαν μια πρόκληση που πρέπει να φέρεις εις πέρας, και τελικά το καταφέρεις, θα δεις ότι τελικά νιώθεις πολύ πιο συγκεντρωμένος/η και ήρεμος/η.
2. Συνειδητοποίησε γιατί το κάνεις: Πολλές φορές το να τσεκάρουμε τα social media κατά την διάρκεια της μέρας μας, μας φαίνεται φυσιολογικό, αλλά δεν συνειδητοποιούμε πόσες φορές το κάνουμε στην πραγματικότητα, καθώς πλέον για τους περισσότερους ανθρώπους γίνεται ασυνείδητα. Σύμφωνα με τους ψυχολόγους, οι άνθρωποι χρησιμοποιούν τα social media ως μια μορφή απόδρασης από τα συναισθήματά τους, όπως οκνηρία, μοναξιά, κλπ. Άλλωστε, κάθε άνθρωπος εθίζεται σε οτιδήποτε του δίνει τη δυνατότητα να ξεφύγει από τα αρνητικά συναισθήματα. Μπορεί παροδικά να νιώθεις ανακούφιση από αυτά τα συναισθήματα, όμως οι μακροπρόθεσμες συνέπειες είναι να χάνεις στιγμές από την αληθινή ζωή και να μην είσαι πραγματικά παρών. Αναρωτήσου, λοιπόν, “πού οφείλεται η εξάρτησή μου από τα social media”; “Τί προσπαθώ πιθανώς να αποφύγω και από ποια συναισθήματα θέλω να ξεφύγω και αφιερώνω τόσο χρόνο σε αυτές τις εφαρμογές;”.
3. Δημιούργησε νέες συνήθειες: Συχνά μπορεί να παραπονιέσαι ότι δεν έχεις χρόνο μέσα στην ημέρα σου να κάνεις όλα αυτά που θέλεις. Αρκεί να σκεφτείς πόσο χρόνο καταναλώνεις καθημερινά στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Τι θα έλεγες αν τις ώρες που κανονικά σπαταλούσες online, τις αφιέρωνες στο να δημιουργήσεις μια νέα, υγιεινή και πιο παραγωγική συνήθεια; Τέτοιες συνήθειες μπορεί να είναι η γυμναστική, το διάβασμα, το να περνάς ποιοτικό χρόνο με την οικογένεια και τους φίλους σου, κλπ. Σύμφωνα με την θεωρία του Συμπεριφορισμού, για να εδραιωθεί μια νέα συνήθεια, θα πρέπει να την επαναλαμβάνεις για τουλάχιστον 21 μέρες. Είναι απόλυτα φυσιολογικό στην αρχή να σου είναι δύσκολο να συγκεντρωθείς στη νέα σου συνήθεια και πιθανότατα θα έχεις έντονη την ανάγκη να τσεκάρεις τα social media, έστω και για λίγο. Τότε, όμως, πρέπει να αντισταθείς και να μην σπάσεις την ρουτίνα σου, γιατί μετά θα είναι πολύ δύσκολο να ξεκινήσεις από την αρχή.
Αναμφισβήτητα, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής μας, δεδομένου ότι ζούμε στην ψηφιακή εποχή. Γι’ αυτό και δεν είναι εφικτό να σταματήσουμε εξ’ ολοκλήρου την χρήση τους, κι ούτε απαραίτητο. Παρόλα αυτα, όταν η χρήση ξεπερνά τα όρια του φυσιολογικού και καταλήγει σε εθισμό, πρέπει να θέσουμε την ψυχική και σωματική υγεία μας σε προτεραιότητα και να λάβουμε μέτρα για την προστασία μας, περιορίζοντας ενεργά τον χρόνο και την ενέργεια που αφιερώνουμε στα social media.
