Πως να βοηθήσεις τα παιδιά να αναγνωρίσουν και να διαχειριστούν τα συναισθήματα θυμού

Γράφει η Στέλλα Τζιβελέκη, Ψυχολόγος

Ο θυμός είναι ένα συναίσθημα που υπάρχει σε όλους τους ανθρώπους και άρα σε όλες τις ηλικίες. Συχνά ο θυμός ενός παιδιού υποτιμάται και ο γονιός ή ο δάσκαλός δεν μπαίνουν στην διαδικασία να αναρωτηθούν και να επιλύσουν το ζήτημα που θύμωσε τόσο πολύ ένα παιδάκι.

Όμως όπως θυμώνουν και οι μεγάλοι, έτσι θυμώνουν και οι μικροί, όταν αισθάνονται αδικία, ζήλεια, στεναχώρια, ντροπή.

Οι γονείς λοιπόν πρέπει τότε να παρέμβουν και να βοηθήσουν το παιδί να εκφράσει τα συναισθήματά του και τον θυμό του με λειτουργικό τρόπο ώστε να μάθει να διαχειρίζεται το κάθε συναίσθημά του με σύνεση.

Πως μπορεί όμως ο γονέας να παρέμβει αποτελεσματικά;

1. Αρχικά ο γονιός πρέπει να ονοματίσει και να λεκτικοποιήσει το συναίσθημα του θυμού. Το παιδί πρέπει να καταλάβει και να ξέρει τι αισθάνεται, να μην μπερδεύεται και να μην συγχέει καταστάσεις. Ο γονιός λοιπόν μπορεί να πει «Τώρα καταλαβαίνω πως θύμωσες…» ή «Αντιλαμβάνομαι πως εκνευρίστηκες…»
2. Αφού λοιπόν αναγνωρίσουμε το συναίσθημα, το αιτιολογούμε. «Τώρα καταλαβαίνω πως θύμωσες γιατί σου είπα όχι…» ή «Αντιλαμβάνομαι πως εκνευρίστηκες γιατί σε κορόιδεψαν στην τάξη…». Πρέπει να δείξουμε στο παιδί πως έχουμε και εμείς οι ίδιοι αναγνωρίσει γιατί θύμωσεώστε να μπορεί και εκείνο να το εκφράσει καλύτερα αλλά και ευκολότερα την επόμενη φορά.
3. Έπειτα θέτονται τα όρια.«Καταλαβαίνω πως θύμωσες γιατί σου είπα όχι, όμως δεν χρειάζεται να φωνάζεις έτσι…» ή «Αντιλαμβάνομαι πως εκνευρίστηκες γιατί σε κορόιδεψαν στην τάξη, όμως δεν μπορείς να χτυπάς τα άλλα παιδάκια…» Ανάλογα με την ηλικία του παιδιού και το γνωστικό του επίπεδο λαμβάνουμε και τα κατάλληλα μέτρα. Η έκφραση συναισθημάτων του παιδιού είναι σημαντική, ωστόσο το ίδιο σημαντική είναι και η αναχαίτιση τους, όταν υπερβαίνουν τα όρια ή η συμπεριφορά τους γίνεται παραβατική. Εξηγούμε στο παιδί δηλαδή πως κάθε συναίσθημα είναι αποδεκτό, όμως όχι η κάθε πράξη.
4. Προτείνουμε αμέσως μετά στο παιδί τρόπους επίλυσης και διαχείρισης του θυμού του, «Καταλαβαίνω πως θύμωσες γιατί σου είπα όχι, όμως δεν χρειάζεται να φωνάζεις έτσι, αν νιώθεις πως σε αδίκησα μπορούμε να το συζητήσουμε» ή «Αντιλαμβάνομαι πως εκνευρίστηκες γιατί σε κορόιδεψαν στην τάξη, όμως δεν μπορείς να χτυπάς τα άλλα παιδάκια, καλύτερα την επόμενη φορά να το πεις στην δασκάλα σου». Το παιδί πρέπει να μάθει πως έχει και εναλλακτικές, πως μπορεί να απευθυνθεί σε κάποιον ή να το συζητήσει, πριν φερθεί ανεξέλεγκτα.
5. Αν δεν έχουμε καταλάβει τι έκανε το παιδί να θυμώσει, πάμε μαζί του λίγο πιο πέρα από τον χώρο του συμβάντος, κάπου που θα έχει ηρεμία και δεν θα αποσπάται και συζητάμε ώστε να μας εξηγήσει τι συνέβη. Δεν το στέλνουμε μακριά, δεν το αφήνουμε μόνο του, ούτε  το απομονώνουμε λες και έκανε κάτι που χρήζει τιμωρίας.
6. Αποδεχόμαστε κι εξηγούμε πως είναι εντάξει να κλάψει ή να στεναχωρηθεί μετά από ένα ξέσπασμα θυμού.«Καταλαβαίνω πως θύμωσες, δεν πειράζει που έκλαψες, κάποιες φορές όλοι θέλουν να κλάψουν». Απενοχοποιούμε το κάθε συναίσθημα και αφήνουμε το παιδί απλά να εκφραστεί όπως νιώθει.
7. Το πιο σημαντικό είναι και ο γονιός να παραμείνει ήρεμος!. Αν ο μπαμπάς που προσέχει εκείνη την ώρα το παιδί του φωνάξει, το τιμωρήσει ή το χτυπήσει επειδή θύμωσε τότε οδεύει η σχέση από το κακό στο χειρότερο. Τα παιδιά υιοθετούν τις συμπεριφορές των γονιών τους και παραδειγματίζονται.Οπότε χρειάζεται ο γονιός πάνω από όλα να μπορεί να διαχειρίζεται τα συναισθήματα του, για να το κάνει και το παιδί μετά.

Καταλήγουμε λοιπόν, στο συμπέρασμα πως ανεξαρτήτου ηλικίας όλα τα συναισθήματα είναι αποδεκτά αρκεί να είναι σε οριοθετημένα πλαίσια. Η αποδοχή, η κατανόηση και η αγάπη του γονιού θα είναι το όπλο του ενάντια σε κάθε ξέσπασμα του παιδιού και η αφορμή και για συζήτηση και ανοιχτό διάλογο.