Πώς η συναισθηματική νοημοσύνη επηρεάζει την εργασία, τις σχέσεις και την ικανοποίηση από τη ζωή

Γράφει η Στέλλα Φουλούλη, απόφοιτη ψυχολογίας

Η συναισθηματική νοημοσύνη (ΣΝ) είναι η ικανότητα αναγνώρισης, κατανόησης και διαχείρισης των συναισθημάτων, τόσο των δικών μας όσο και των άλλων. Επηρεάζει σημαντικά διάφορες πτυχές της ζωής, συμπεριλαμβανομένης της εργασίας και της συνολικής ικανοποίησης από τη ζωή.

Τι επιδράσεις μπορούν να υπάρξουν στο περιβάλλον εργασίας και πως καθορίζεται η μετέπειτα εξέλιξη του ατόμου στο εργασιακό πλαίσιο;

1. Επαγγελματική Απόδοση: Άτομα με υψηλή ΣΝ τείνουν να είναι πιο αποδοτικά στην εργασία τους. Κατανοούν καλύτερα τα συναισθήματά τους και τα συναισθήματα των συναδέλφων τους, γεγονός που τους βοηθά να διαχειρίζονται αποτελεσματικά το άγχος και τις συγκρούσεις, να συνεργάζονται και να επιτυγχάνουν καλύτερα αποτελέσματα.
   1. Διαχείριση Συναισθημάτων: Άτομα με υψηλή ΣΝ είναι ικανά να διαχειρίζονται τα συναισθήματά τους αποτελεσματικά. Αυτό σημαίνει ότι μπορούν να διατηρήσουν την ψυχραιμία τους υπό πίεση και να αντιμετωπίζουν τις προκλήσεις με ηρεμία.
   2. Αυτογνωσία: Η αυτογνωσία είναι ένας βασικός παράγοντας της ΣΝ. Οι εργαζόμενοι που κατανοούν τα συναισθήματά τους μπορούν να αναγνωρίσουν πότε χρειάζονται διάλειμμα ή πότε πρέπει να ζητήσουν βοήθεια, αυξάνοντας έτσι την παραγωγικότητά τους.
2. Ηγεσία και Διοίκηση: Άτομα με υψηλή ΣΝ μπορούν να εμπνέουν και να καθοδηγούν τις ομάδες τους πιο αποτελεσματικά. Είναι σε θέση να κατανοήσουν και να απαντήσουν στις συναισθηματικές ανάγκες των μελών της ομάδας, προωθώντας ένα θετικό και παραγωγικό περιβάλλον εργασίας.
   1. Ενσυναίσθηση: Κατανοούν τα συναισθήματα και τις ανάγκες των μελών της ομάδας τους. Αυτό τους επιτρέπει να προσφέρουν την κατάλληλη υποστήριξη και να καλλιεργούν ένα περιβάλλον, όπου οι εργαζόμενοι αισθάνονται εκτιμημένοι και κατανοητοί.
   2. Διαχείριση Συγκρούσεων: Η ικανότητα να διαχειρίζεται κανείς συγκρούσεις είναι κρίσιμη για τα εργασιακά περιβάλλοντα. Άτομα με υψηλή ΣΝ μπορούν να επιλύουν διαφορές με τρόπο που προάγει την συνεργασία και τη συνοχή στην ομάδα.
3. Εργασιακές Σχέσεις: Η ΣΝ βελτιώνει τις διαπροσωπικές σχέσεις στην εργασία. Άτομα με υψηλή ΣΝ μπορούν να επικοινωνούν καλύτερα, να επιλύουν διαφορές και να δημιουργούν ισχυρές, υγιείς σχέσεις με τους συναδέλφους τους.
   1. Επικοινωνία: Η αποτελεσματική επικοινωνία είναι θεμελιώδης για την επιτυχία στον εργασιακό χώρο. Άτομα με υψηλή ΣΝ είναι καλύτεροι ακροατές και μπορούν να εκφράζουν τις απόψεις τους με σαφήνεια και σεβασμό.
   2. Ομαδική Εργασία: Η ΣΝ προάγει τη συνεργατικότητα και την αλληλοϋποστήριξη μεταξύ των μελών μιας ομάδας. Οι εργαζόμενοι με υψηλή ΣΝ συμβάλλουν στη δημιουργία ενός θετικού και παραγωγικού κλίματος εργασίας.
4. Προσαρμοστικότητα
   1. Αλλαγές και Προκλήσεις: Οι εργασιακοί χώροι είναι δυναμικοί και συχνά αντιμετωπίζουν αλλαγές. Η ΣΝ βοηθά τα άτομα να προσαρμόζονται γρήγορα και αποτελεσματικά σε νέες καταστάσεις, μειώνοντας το άγχος και την αντίσταση στις αλλαγές.
   2. Επίλυση Προβλημάτων: Η δυνατότητα να σκέφτεται κανείς καθαρά και λογικά, ακόμα και υπό πίεση, είναι ζωτικής σημασίας για την επίλυση προβλημάτων. Άτομα με υψηλή ΣΝ μπορούν να διαχειρίζονται το άγχος και να επικεντρώνονται στην εύρεση λύσεων.
5. Κίνητρα και Δέσμευση
   1. Αυτοκίνηση: Η εσωτερική παρακίνηση και η δέσμευση για τους στόχους είναι συχνά υψηλότερη σε άτομα με υψηλή ΣΝ. Αυτοί οι εργαζόμενοι είναι πιο πιθανό να επιδιώκουν συνεχώς τη βελτίωση και την επίτευξη των στόχων τους.
   2. Αφοσίωση: Η ικανοποίηση από τη δουλειά και η αίσθηση του νοήματος και της αξίας μπορεί να είναι υψηλότερες σε άτομα με υψηλή ΣΝ. Αυτό οδηγεί σε μεγαλύτερη αφοσίωση και λιγότερη πιθανότητα αποχώρησης από την εταιρεία.

Ένα άτομο όταν πετυχαίνει την επιθυμητή ισορροπία ανάμεσα στην επαγγελματική και την προσωπική του ζωή, είναι πιο εύκολο να δημιουργήσει πιο υγιείς σχέσεις με τους ανθρώπους γύρω του, αλλά και να καταφέρνει να παραμείνει το ίδιο υγιές, τόσο σωματικά, όσο και ψυχικά. Αναλυτικότερα, η συναισθηματική νοημοσύνη μπορεί να προσφέρει στη γενικότερη αίσθηση ικανοποίησης από τη ζωή στους τομείς:

1. Ψυχική Υγεία: Η υψηλή ΣΝ συνδέεται με καλύτερη ψυχική υγεία. Τα άτομα με υψηλή ΣΝ είναι πιο ικανά να αντιμετωπίζουν το άγχος και τις προκλήσεις της ζωής, οδηγώντας σε μειωμένα επίπεδα άγχους και κατάθλιψης. Αντίστοιχα μειώνει τον κίνδυνο για ψυχικές διαταραχές που σχετίζονται με τις κοινωνικές επιδράσεις. Επίσης, χτίζεται αυτογνωσία κάτι που μας γνωστοποιεί πως η καλή γνώση των δικών μας συναισθημάτων μπορεί να οδηγήσει σε μεγαλύτερη αυτοεκτίμηση και αυτοπεποίθηση.
2. Σχέσεις: Οι άνθρωποι με υψηλή ΣΝ τείνουν να έχουν καλύτερες προσωπικές σχέσεις. Μπορούν να κατανοήσουν και να εκφράσουν τα συναισθήματά τους με τρόπο που προάγει την κατανόηση και την υποστήριξη από τους άλλους. Έχουν ανεπτυγμένη την ενσυναίσθηση τους, που ουσιαστικά μιλάμε για την ικανότητα να κατανοούμε και να συμμεριζόμαστε τα συναισθήματα των άλλων. Το αποτέλεσμα είναι πως βελτιώνει τις σχέσεις με την οικογένεια, τους φίλους και τους συνεργάτες. Η αποτελεσματική επικοινωνία και η ικανότητα επίλυσης συγκρούσεων οδηγούν σε πιο υγιείς και σταθερές σχέσεις.
3. Αυτοεκτίμηση και Ευτυχία: Η ικανότητα διαχείρισης των συναισθημάτων συμβάλλει στην αύξηση της αυτοεκτίμησης και της γενικής ευτυχίας. Τα άτομα αυτά είναι πιο ικανοποιημένα με τη ζωή τους και νιώθουν πιο ολοκληρωμένοι και ευτυχισμένοι. Ταυτόχρονα είναι σε θέση να επιδιώκουν και να επιτυγχάνουν τους προσωπικούς τους στόχους. Επιπρόσθετα, καταφέρνουν να προσαρμόζονται στις αλλαγές και η θετική αντιμετώπιση των προκλήσεων συμβάλλουν στη συνολική αίσθηση ευημερίας.

Ωστόσο, είναι απαραίτητο να αναφέρουμε πως δύναται να υπάρξουν και μερικές αρνητικές οπτικές, αν γίνει λανθασμένη χρήση της αυξημένης συναισθηματικής νοημοσύνης και της δυνατότητας ελέγχου της.

1. Υπερβολική Εμπλοκή στα Συναισθήματα των Άλλων
   1. Συναισθηματική Εξάντληση: Η υπερβολική ενσυναίσθηση μπορεί να οδηγήσει σε συναισθηματική εξάντληση, ιδιαίτερα όταν κάποιος προσπαθεί να βοηθήσει υπερβολικά τους άλλους εις βάρος της δικής του ευημερίας.
   2. Κοινωνική Πίεση: Η συνεχής προσπάθεια να κατανοήσουμε και να ανταποκριθούμε στα συναισθήματα των άλλων μπορεί να προκαλέσει άγχος και να οδηγήσει σε κοινωνική πίεση.
2. Χρήση της ΣΝ για Μη Ηθικούς Σκοπούς
   1. Χειραγώγηση: Η υψηλή ΣΝ μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τον έλεγχο ή τη χειραγώγηση άλλων ατόμων προς ίδιον όφελος, κάτι που μπορεί να έχει αρνητικές επιπτώσεις στις σχέσεις και στην ηθική ακεραιότητα του ατόμου.
   2. Εξουσία και Έλεγχος: Ορισμένα άτομα μπορεί να χρησιμοποιούν την ικανότητά τους να κατανοούν και να διαχειρίζονται τα συναισθήματα για να αποκτήσουν ή να διατηρήσουν εξουσία πάνω σε άλλους.
3. Εσωτερικές Συγκρούσεις
   1. Υπερβολική Ανάλυση: Η συνεχής ανάλυση και επεξεργασία των συναισθημάτων μπορεί να οδηγήσει σε υπερβολική ανησυχία και αυτοκριτική, κάτι που μπορεί να μειώσει την ευτυχία και την ικανοποίηση από τη ζωή.
   2. Δυσκολία στη Λήψη Αποφάσεων: Η υπερβολική σκέψη γύρω από τα συναισθήματα και τις συνέπειές τους μπορεί να δυσκολέψει τη λήψη αποφάσεων, προκαλώντας αμφιβολίες και ανασφάλεια.

Όπως συνεπώς αντιλαμβανόμαστε, η συναισθηματική νοημοσύνη αποτελεί θεμέλιο των υγιών διαπροσωπικών σχέσεων και καταφέρνει να τις βελτιώσει. Τα θετικά που επιφέρει, όπως η ενσυναίσθηση και η κατανόηση, η επικοινωνία με την ενεργή ακρόαση και την εκφραστικότητα, η διαχείριση συγκρούσεων και η συναισθηματική δέσμευση  ενισχύουν την πνευματική ανάπτυξη, την κοινωνική συνοχή και επισφραγίζουν την επαγγελματική επιτυχία.   

Πηγές:

https://mariospagkratis.gr/synaisthimatiki-noimosyni-stin-ergasia/ 

https://www.onebreath.eu/blog/synaisthimatiki-noimosini-stin-ergasia-kai-symvoli-tou-mindfulness 

https://dione.lib.unipi.gr/xmlui/bitstream/handle/unipi/10762/Ploumitsakos_Nikolaos.pdf?sequence=1&isAllowed=y 

https://apothesis.lib.hmu.gr/bitstream/handle/20.500.12688/9348/NikiforouKleoniki2018.pdf?sequence=1 

https://www.onmed.gr/ygeia-psyhikh/story/404706/synaisthimatiki-noimosyni-ti-einai-paradeigmata-kai-pos-veltionetai 

https://dspace.lib.uom.gr/bitstream/2159/22892/4/MantzariMalamatiMsc2018.pdf