Ηθική και εργασιακή παρενόχληση

Γράφει η Ιφιγένεια Κολιού, απόφοιτη Ψυχολογίας ΕΚΠΑ

Mobbing -τί είναι; Mob στα αγγλικά σημαίνει επιτίθεμαι, περικυκλώνω, ενοχλώ και αυτό ακριβώς συμβαίνει στον εργασιακό χώρο, εναντίον κάποιων υπαλλήλων. Πρόκειται για την ηθική και ψυχολογική παρενόχληση. Αφορά επιθετικές συμπεριφορές και στρατηγικές περιθωριοποίησης στο χώρο εργασίας, προς το πρόσωπο συγκεκριμένων εργαζομένων, που είναι ανεπιθύμητοι εκεί για διάφορους λόγους, από ιεραρχικά ανώτερους ή συναδέλφους τους. Το φαινόμενο αυτό μπορεί να επιφέρει μέγιστες επιπτώσεις στον ψυχολογικό κόσμο των ατόμων αυτών, καθώς και στην υγεία τους γενικότερα.

Γιατί επιλέχθηκε ο όρος “ηθική παρενόχληση” από την ψυχίατρο και ψυχαναλύτρια Dr.Marie France Hirigoyen;

Ο εν λόγω όρος επιλέχθηκε διότι δεν θίγει μόνο τις ψυχολογικές πλευρές ενός θύματος, αλλά και την ηθική του, αυτού που είναι, αφού ο όρος ηθική «ενέχει και τη δική μας στάση απέναντι στο πρόβλημα».

Όμως οι δύο αυτές έννοιες, ηθική παρενόχληση και εργασιακός εκφοβισμός, διαφέρουν κατά πολύ μεταξύ τους, μιας και στην πρώτη περίπτωση, της ηθικής παρενόχλησης ο θύτης είναι συνάδελφος του ίδιου ιεραρχικού στρώματος, μπορεί όμως να είναι υφιστάμενος ή προϊστάμενος. Ο θύτης μάλιστα δεν επεμβαίνει μόνος του, αλλά και σε ομάδες μαζί με άλλους συναδέλφους του. Οι συμπεριφορές αυτές στην αρχή δεν είναι εύκολα παρατηρήσιμες από τα υπόλοιπα άτομα που βρίσκονται στον χώρο.

Αντιθέτως, ο εργασιακός εκφοβισμός, ασκείται από ανώτερα ιεραρχικά στρώματα, προς τα κάτω. Και αυτές οι συμπεριφορές παρατηρούνται συνήθως άμεσα από τους συναδέλφους.

Το mobbing εκδηλώνεται με μικρές-μικρές επιθέσεις που λαμβάνουν χώρα και από μόνο του σαν φαινόμενο δεν φαίνεται πολύ σημαντικό, αλλά η επίδραση του στο άτομο είναι τέτοια, που συσσωρεύεται και προκαλεί ζημιά στο θύμα, το οποίο καταλήγει δυσλειτουργικό σε όλα τα επίπεδα, αν δεν παρέμβει κάποιος ειδικός ψυχικής υγείας, ή αν δεν ακολουθήσει σχετική δίκη.

 

Σημάδια που δείχνουν ότι επικρατεί mobbing στον εργασιακό χώρο:

· Στέρηση καθηκόντων

· Ανάθεση καθηκόντων στα οποία δεν μπορεί να ανταπεξέλθει ή άχαρα και υποτιμητικά που θίγουν την επαγγελματική και προσωπική του υπόσταση

· Άρνηση επικοινωνίας εκ μέρους συναδέλφων ή ανωτέρων(δεν απαντούν στον προφορικό ή γραπτό λόγο)

· Αμφισβήτηση αποφάσεων

· Μεταφορά του σε άλλο χώρο, ώστε να είναι απομονωμένο από τους άλλους

· Λανθασμένη κριτική της εργασίας του

· Διάδοση φημών, με έμμεση ή άμεση επίθεση προς τις πολιτικές ή θρησκευτικές πεποιθήσεις κλπ.

· Διαρκείς και αδικαιολόγητες επικρίσεις και συκοφαντίες

 

Όσον αφορά τις ψυχολογικές αλλά και σωματικές επιπτώσεις;

· Δυσκολίες στον ύπνο

· Κατάθλιψη

· Ανάπτυξη διάφορων μορφών μανίας

· Έντονη επιθετικότητα

· Σωματική κόπωση

· Τάσεις αυτοκτονίας

 

Πώς επιδρά το mobbing στην επαγγελματική επιτυχία;

Ένα τοξικό εργασιακό κλίμα επιδρά καταλυτικά στην εργασία καθώς το άτομο που δέχεται τοξικές συμπεριφορές εμφανίζει αυξομειώσεις στην αίσθηση της δύναμής του, με αποτέλεσμα να μην μπορούμε να δώσουμε τον καλύτερό μας εαυτό, ούτε να λειτουργήσουμε όπως πριν, επιδεικνύοντας τις ικανότητες και τα επιτεύγματα μας, τα οποία τίθενται σε αμφισβήτηση μέσα σε ένα εργασιακό κλίμα, στο οποίο κυριαρχεί ο φόβος, η σύγχυση και το άγχος. Το κίνητρο εξέλιξης ξαφνικά χάνεται, η επίδοσή μας πέφτει χαμηλά και συναισθήματα όπως χαρά, έμπνευση και δημιουργικότητα, αντικαθίστανται από δυσφορία, απελπισία και εγκλωβισμό.

Τι μπορούμε να κάνουμε για να μειώσουμε την παρενόχληση που υφιστάμεθα;

Αρχικά, δεν πρέπει να παραβλέψουμε για κανέναν λόγο, ούτε να υπονομεύσουμε τη σημασία που έχει η παρενόχληση για την ψυχική μας υγεία και την επαγγελματική μας πορεία. Θα πρέπει τη στιγμή που αρχίζει και μας ενοχλεί σε τέτοιο βαθμό, που παρατηρούμε να αποσπάται η προσοχή μας, να έχουμε έλλειμα συγκέντρωσης, να απευθυνόμαστε σε κάποιον ανώτερο, αν ο εκφοβισμός παρατηρείται από συνάδελφο, αν όχι απευθυνόμαστε στο τμήμα του HR για να αναλάβει δράση και να γνωρίζουμε φυσικά ότι υπάρχει κάποιος μέσα στην εταιρία που μας στηρίζει και θα κάνει αυτό που πρέπει και περνάει από το χέρι του για να επιστρέψουμε στην κανονικότητα και να εξασφαλιστεί η ψυχολογική και επαγγελματική μας ευημερία εκ νέου. Ένας ειδικός ψυχικής υγείας  θα ήταν άλλη μία ιδανική λύση για τη διαχείριση του στρες και της σύγχυσης που βιώνουν τα άτομα αυτά.

 

Αν δεν ληφθούν άμεσα μέτρα για τον εργασιακό εκφοβισμό, τα αποτελέσματα θα γίνουν άμεσα ορατά και στον χώρο εργασίας και στην υγεία του θύματος, μιας και το ίδιο λόγω της κατάθλιψης και του στρες που βιώνει δεν θα μπορεί να αποδώσει όπως πριν στα καθήκοντα που του ανατίθενται και φυσικά θα καταλήξει να εγκαταλείπει σταδιακά το περιβάλλον και στο τέλος να παραιτείται. Πρέπει να συνειδητοποιήσει ότι το πρόβλημα έγκειται στο θύτη και όχι στο πρόσωπό του, επομένως το θύμα πρέπει να αντιληφθεί ότι δεν οφείλει να αλλάξει κάτι στον χαρακτήρα του, ότι είναι μοναδική προσωπικότητα με δυναμισμό και αντοχή και θα κάνει τα πάντα με τη βοήθεια των ειδικών, για να εξαλειφθεί το πρόβλημα από τον εργασιακό χώρο, δηλαδή ο συνάδελφος ή ο ιεραρχικά ανώτερος.

Η φράση που «τα λέει όλα» είναι ότι το mobbing είναι «μία βία σε μικρές δόσεις που δεν εντοπίζεται εύκολα, αλλά είναι καταστροφική».