5 λόγοι που τα άτομα με κατάθλιψη “κρύβονται”

Γράφει η Ιφιγένεια Κολιού, απόφοιτη Ψυχολογίας ΕΚΠΑ

Η κατάθλιψη δεν πρόκειται για ένα απλό συναίσθημα θλίψης που βιώνει ένα άτομο, και όπως έτσι απλά έρχεται, έτσι και φεύγει. Είναι μία σειρά από συμπτώματα, που εμφανίζονται στο προσκήνιο, μετά από κάποιο τραυματικό γεγονός, μετά από απώλεια σημαντικού μας προσώπου, από οτιδήποτε μας οδηγεί στο να βιώνουμε καταθλιπτικά συναισθήματα και μας επηρεάζει σε κάθε στιγμή της ζωής μας και σε κάθε τομέα. Επιδρά στη λειτουργικότητα μας, στις επαφές μας με τους γνωστούς μας, οδηγεί τον πάσχοντα σε απομόνωση του από τον κοινωνικό κύκλο και στην προτίμηση της μοναξιάς αντί του να μοιράζεται χρόνο και στιγμές με πρόσωπα που αγαπά. Γενικότερα, η κατάθλιψη αλλάζει τον άνθρωπο, πράγμα που μπορεί να μην είναι φανερό πάντα, αλλά όσοι ξέρουν καλά τον πάσχοντα και τον έχουν “ζήσει”, αντιλαμβάνονται τη διαφορά στη συμπεριφορά του.

Παρακάτω θα δούμε κάποιους από τους λόγους για τους οποίους τα άτομα με κατάθλιψη κρύβονται από τους άλλους:

1. Αρχικά, θεωρούν ότι δεν αξίζουν, υποτιμούν τον εαυτό τους και σημειώνουν χαμηλή αυτοεκτιμήση. Πολλές φορές πιάνουν τον εαυτό τους να σκέφτεται με τρόπο απαξιωτικό, δηλαδή “Με συμπαθούν σίγουρα οι φίλοι μου;” ή “Οι φίλοι μου με κάλεσαν στο πάρτι μόνο και μόνο γιατί θα ένιωθαν άσχημα αν δεν το έκαναν”. Στην πραγματικότητα είναι ένας τρόπος αντίληψης των πραγμάτων, που διαφέρει κατά πολύ από την πραγματικότητα. Όταν βιώνει κάποιος κατάθλιψη, συναισθήματα αναξιότητας και ανεπάρκειας, μπορούν εύκολα να εισβάλλουν στην σκέψη και να γεμίσουν το άτομο αρνητισμό και καταστροφικές σκέψεις. Νομίζει ότι οι άλλοι έχουν σχηματίσει για εκείνον την εικόνα που αντικατοπτρίζει τα δυσλειτουργικά σχήματα σκέψης που έχει διαμορφώσει για τον εαυτό του και τα οποία τον βαραίνουν. Επιπλέον δυσκολεύεται να ανοιχτεί και να μοιραστεί τα συναισθήματα του, διότι αισθάνεται ότι κανείς δεν έχει ενσυναίσθηση του πόνου που περνάει όλο αυτό το διάστημα.

2. Έλλειψη ενέργειας. Η κατάθλιψη μπορεί να σου “ρουφήξει” όλη την ενέργεια. Ένα από τα πιο συνήθη συμπτώματα της κατάθλιψης, είναι η αίσθηση σταδιακής φθοράς, σωματικής και ψυχολογικής. Σύμφωνα με την APA(American Psychological Association), βασικό σύμπτωμα, είναι η κόπωση, η οποία είναι ευρέως προσδιοριζόμενη, ως καταλυτική για την σωματική, γνωστική και συναισθηματική λειτουργία, βλάπτει την επαγγελματική ή μαθησιακή πορεία του ατόμου, όπως και τις διαπροσωπικές σχέσεις. Ο πάσχων δυσκολεύεται να βρει κουράγιο να σηκωθεί το πρωί ή να περάσει χρόνο με άλλους, προτιμά να μείνει σπίτι και να μην κάνει τίποτα, αναλόγως βέβαια και με το στάδιο της κατάθλιψης που διασχίζει.

3. Δυσκολέυονται να βρουν χρόνο. Είναι ευρέως γνωστό ότι η κατάθλιψη αποτρέπει τα άτομα από το να διαχειρίζονται σωστά τον χρόνο τους. Έχεις παρατηρήσει διαφορά στον τρόπο διαχείρισης των σχολικών ή εργασιακών υποχρεώσεών σου, σε σχέση με πριν; Δυστυχώς αυτή η διαταραχή, επιδρά σε μεγάλο βαθμό στα επίπεδα κινήτρων και παραγωγικότητας. Σταδιακά το άτομο χάνει την ικανότητά του να ρυθμίζει τον χρόνο, έτσι, ώστε να ολοκληρώνει τις υποχρεώσεις του, όπως πρέπει. Αυτό οδηγεί στο φαινόμενο της χιονοστιβάδας, “snowball effect”, όπου σιγά-σιγά η κατάσταση επιδεινώνεται και η –to do list– καταλήγει στο να γίνονται οι δουλειές βιαστικά και όχι ουσιαστικά και μεθοδικά. Το αποτέλεσμα είναι η ενίσχυση του στρες και η εξέλιξή του σε εξάντληση και επαγγελματική εξουθένωση, που ελαττώνουν με τη σειρά τους τον χρόνο για κοινωνικοποίηση.

4. “Παλεύουν” με την κοινωνική ανηδονία. Τα άτομα που βιώνουν κατάθλιψη ατυχώς, δεν ικανοποιούνται στον ίδιο βαθμό με πριν, με τις κοινωνικές τους επαφές, δεν λαμβάνουν ευχαρίστηση από τις απλές στιγμές που περνούν στην καθημερινότητά τους, με τους συναδέλφους τους , σε φαγητό με φίλους, ή σε διακοπές με την οικογένειά τους, ή τον σύντροφό τους. Αν και η κοινωνική ανηδονία διαφέρει από άτομο σε άτομο, είναι πολύ πιθανό να λείπει στο άτομο να νιώθει βαθιά και βαρυσήμαντα συναισθήματα στις διαπροσωπικές του σχέσεις, αλλά αυτή η αδυναμία βίωσης ευχαρίστησης τον αποτρέπει από αυτά. Συχνά κατηγορεί τον εαυτό για τη μοναξιά και την απομόνωση .

5. Ιστορικό κοινωνικού άγχους. Σύμφωνα με έρευνες, υπάρχει ισχυρή σύνδεση μεταξύ διαταραχής κοινωνικού άγχους(SAD) και μελλοντικής κατάθλιψης, κάνοντας τα άτομα που έχουν διαγνωσθεί με SAD, επιρρεπή σε καταθλιπτικές τάσεις, καθώς ενισχύουν τις αντικοινωνικές και απομονωτικές συνήθειες τους. Πέρα από την κατάθλιψη, η διαταραχή κοινωνικού άγχους, διαμορφώνει μία προσωπικότητα όπου επικρατούν τα συναισθήματα ντροπής, που εμποδίζουν την ικανότητα του πάσχοντος να είναι ο εαυτός του, ακόμα και σε απλές, καθημερινές πράξεις, όπως στην οπτική επαφή, ή η απλή παρουσία του σε κοινωνικές περιστάσεις, οι οποίες τον κάνουν να περιφέρεται άβολα στο χώρο. Έτσι, όλο και μεγαλώνει η ανάγκη του να αποσύρεται.

Η κοινωνική απομόνωση σε συνδυασμό με άλλα καταθλιπτικά συμπτώματα δεν αποτελεί ευθύνη του πάσχοντος ατόμου, ούτε είναι κάτι που το καθιστά ανάξιο. Τέτοιες συμπεριφορές αναπτύσσονται χωρίς την πρόθεσή του, αλλά οδηγούνται εξ’ ολοκλήρου από την τρέχουσα ψυχολογική κατάσταση και όχι από τα πραγματικά του συναισθήματα. Η κοινωνικοποίηση δεν πρόκειται απλά για γνωριμίες με καινούργια άτομα, αλλά συνιστά έκφραση της συναισθηματικής κατάστασης που βιώνει ο καθένας, σε άτομα που εμπιστεύεται και νιώθει κοντά του.

Το να ανοίγεσαι σε κάποιον φίλο, συγγενή ή ειδικό ψυχικής υγείας, αποτελεί ένα σημαντικό πρώτο βήμα αυτοβελτίωσης, ώστε να νιώσεις να φεύγει σταδιακά ένα βάρος από πάνω σου. Θυμίσου ότι ο στόχος είναι να χαμογελάσεις ξανά με την καρδιά σου,βλέποντάς τα όλα με μία θετική χροιά.