Σωματική κακοποίηση σε βάρος παιδιών

Γράφει η Ιφιγένεια Κολιού, απόφοιτη Ψυχολογίας ΕΚΠΑ

Ο φαύλος κύκλος της βίας περιλαμβάνει τη σωματική κακοποίηση, που συνδέεται άμεσα με κοινωνικούς και πολιτισμικούς παράγοντες. Αυτοί “αποφασίζουν” τους θύτες και τα θύματα, την ένταση και τη συχνότητα, τις μορφές του φαινομένου. Το τελευταίο διάστημα έχουν πολλαπλασιαστεί οι ειδήσεις για γυναικοκτονίες, κακοποίηση παιδιών, συζύγων, ζώων.

Σε όλους μας γεννώνται εύλογα ερωτήματα: Τι άλλο θα γίνει πια; Με τι ανθρώπους συναναστρεφόμαστε; Πόσο ακόμα θα ανεχόμαστε αυτήν την κατάσταση;

Το σκληρό φαινόμενο της σωματικής κακοποίησης σε βάρος παιδιών θα μας απασχολήσει στο παρόν άρθρο.

Πρόκειται για ενεργητική μορφή κακομεταχείρισης, που προκαλεί σωματικές κακώσεις στο παιδί, η οποία συνδέεται και με λεκτική βία. Εκτός από σωματική κακοποίηση, μπορεί να συνδεθεί και με παραμέληση και αποστέρηση του παιδιού, που μπορεί να οδηγήσει με τη σειρά της σε καθυστέρηση της νοητικής, σωματικής, συναισθηματικής και κοινωνικής ανάπτυξης.

Η βίαιη επιθετική συμπεριφορά κυμαίνεται από άγριο ξυλοδαρμό μέχρι την πρόκληση σημαντικής βλάβης ή λαμβάνει τη μορφή σκληρής τιμωρίας, που έχει ως αποτέλεσμα την πρόκληση ψυχικού τραύματος στο παιδί, καθώς αφορά μία μορφή παραμέλησης των φυσιολογικών αναγκών του.

Η κακοποίηση παρατηρείται περισσότερο στην βρεφονηπιακή ηλικία, ηλικία στην οποία οι πρώιμες εμπειρίες έχουν τόση σημασία για την συναισθηματική ανάπτυξη του παιδιού, επομένως αν το παιδί στερείται αυτής της σχέσης, θα αναπτύξει τραύμα μετέπειτα, στην ενήλικη ζωή.

Οι γονείς των παιδιών που υφίστανται σωματική κακοποίηση, παρουσιάζουν ένα ευρύ φάσμα ψυχοπαθολογίας.

Μερικοί έχουν χαμηλή νοημοσύνη και προέρχονται από χαμηλά κοινωνικοοικονομικά στρώματα, ενώ ελάχιστοι χαρακτηρίζονται από ψυχωτικά σημάδια συμπεριφοράς. Επιπλέον η ανωριμότητα, η παρορμητικότητα, οι μεγάλες ανάγκες για εξάρτηση και οι έντονα διαταραγμένες διαπροσωπικές σχέσεις, αποτελούν παράγοντες που συμβάλλουν στην αύξηση της κακοποιητικής συμπεριφοράς εναντίον των παιδιών τους. Κάποιοι μπορεί να έχουν υποστεί βία από το οικογενειακό τους περιβάλλον και να βρίσκονται σε μία κατάσταση επανάληψης των προτύπων που έχουν εσωτερικεύσει από την παιδική τους ηλικία.

Τα παιδιά που υφίστανται κακοποίηση, έχουν έντονες συναισθηματικές αντιδράσεις, δηλαδή κλαίνε πολύ εύκολα, είναι απαιτητικά και εμφανίζουν υπερκινητικότητα.

Η έκφραση που έχουν είναι το λεγόμενο «Παγωμένο βλέμμα». Στη σωματική επαφή είναι πολύ συγκρατημένα και μαζεμένα, καθώς και καχύποπτα, διατηρώντας παράλληλα μία στάση ετοιμότητας όταν αντιλαμβάνονται σημάδια κινδύνου ή έντασης από το περιβάλλον.

Το ψυχικό τραύμα που προκαλείται στα παιδιά, είναι τόσο βαθύ, που παρουσιάζουν κάποια χαρακτηριστικά ή συνήθειες, οι οποίες οδηγούν σε απορριπτική συμπεριφορά εκ μέρους του κοινωνικού τους κύκλου.

· Μειωμένη ικανότητα για ευχαρίστηση

· Σοβαρές διαταραχές συμπεριφοράς

· Χαμηλή αυτοεκτίμηση

· Απόσυρση

· Εναντιωματική συμπεριφορά

· Μεγάλη διεγερσιμότητα

· Ψυχαναγκαστικότητα

· Ψευδο -ενήλικη συμπεριφορά

· Μαθησιακά προβλήματα