Υψηλή vs Χαμηλή αυτοεκτίμηση
Γράφει η Αντιγόνη Καμπέρη, επί πτυχίω φοιτήτρια Ψυχολογίας ΕΚΠΑ
Ο όρος “αυτοεκτίμηση” χρησιμοποιείται για να περιγράψει την συνολική υποκειμενική αντίληψη για την προσωπική μας αξία. Είναι το πώς σκεφτόμαστε για τον εαυτό μας και τις δυνατότητες μας.
Η αυτοεκτίμηση επηρεάζει το πως νιώθουμε και το πως παίρνουμε αποφάσεις για ζητήματα σχετικά με μας, από το πως διαλέγουμε σύντροφο και αν συνάπτουμε υγιείς σχέσεις μέχρι την επιλογή καριέρας και το πως νιωθουμε γενικότερα στην καθημερινότητά μας. Αποτελεί ένα διαρκές χαρακτηριστικό της προσωπικότητας, το οποίο όμως επιδέχεται βραχυπρόθεσμων αλλαγών.
Σίγουρα όλοι μας έχουμε ακούσει κάποια στιγμή την φράση “Ενώ τα καταφέρνει πολύ καλά, δυστυχώς έχει χαμηλή αυτοεκτίμηση” ή “Έχει επιτύχει επειδή πιστεύει στον εαυτό του και έχει υψηλή αυτοεκτίμηση”. Ποια είναι στην πραγματικότητα η διάκριση μεταξύ υψηλής και χαμηλής αυτοεκτίμησης και ποια τα χαρακτηριστικά της κάθε μιας από αυτές τις έννοιες;
Πώς θα καταλάβουμε αν εμείς οι ίδιοι έχουμε υψηλή ή χαμηλή αυτοεκτίμηση;
Αρχικά, ένας άνθρωπος έχει υψηλή αυτοεκτίμηση όταν έχει γενικά θετική εικόνα και ευχάριστα συναισθήματα για τον εαυτό του.
Πιο συγκεκριμένα, αν έχεις υψηλή αυτοεκτίμηση:
● Έχεις υψηλό αίσθημα αυτοαξίας και νιώθεις ίσος με τους υπόλοιπους ανθρώπους, ανεξάρτητα από διαφορές σε οικονομικό επίπεδο και σε προσωπικές επιτυχίες.
● Έχεις ισχυρή προσωπικότητα και έχεις διαμορφώσει ένα σταθερό σύστημα αξιών και αρχών, το οποίο είσαι έτοιμος να υπερασπιστείς σε περίπτωση αντίθετης άποψης. Παρόλα αυτά, εισαι διαλλακτικός κι αν συνειδητοποιήσεις ότι η προηγούμενη πεποίθηση δεν σου ταιριάζει πλέον, δεν συναντάς δυσκολία στην τροποποίησή της.
● Δεν είναι εύκολο να σε χειραγωγήσουν και να σε παρασύρουν. Έχεις το θάρρος να πεις “όχι”.
● Μπορείς να αναγνωρίσεις και να αποδεχτείς τόσο τα θετικά όσο και τα αρνητικά σου στοιχεία, να παραδεχτείς τα λάθη σου και τις αδυναμίες σου.
● Δεν φοβάσαι να απολογηθείς και να ζητήσεις συγγνώμη.
● Εκφράζεις τις ανάγκες και τα “θέλω” σου.
● Είσαι ικανός να πάρεις αποφάσεις και να κάνεις επιλογές βασιζόμενος στην δική σου κρίση, χωρίς να σε ενδιαφέρει η γνώμη των άλλων.
● Ζεις στο τώρα, χωρίς να σκέφτεσαι το παρελθόν και το μέλλον και να αναρωτιέσαι “τι και αν;”.
● Δεν φοβάσαι να ζητήσεις βοήθεια.
● Προσαρμόζεσαι στις δυσκολίες κι εμπιστεύεσαι τον εαυτό σου όσον αφορά την επίλυση προβλημάτων.
Ένας άνθρωπος με χαμηλή αυτοεκτίμηση έχει αρνητική εικόνα και δυσάρεστα συναισθήματα για τον εαυτό του.
Ειδικότερα, αν η αυτοεκτίμησή σου βρίσκεται σε χαμηλά επίπεδα:
● Συνεχής άσκηση κριτικής προς τον εαυτό.
● Χρόνια δυσκολία στη λήψη αποφάσεων, εξαιτίας του φόβου αποτυχίας.
● Ανάγκη να ευχαριστείς συνεχώς τους άλλους και είναι δύσκολο να πεις “όχι”.
● Υψηλή ευερεθιστότητα.
● Αρνητική στάση απέναντι στη ζωή.
● Αίσθημα ανασφάλειας και κατωτερότητας.
● Τελειομανία, σε βαθμό που οδηγεί σε μεγάλη απογοήτευση όταν δεν καταφέρεις κάτι.
● Μεγάλη ευαισθησία στην κριτική, σε σημείο που να νιώθεις ότι κάποιος σου κάνει επίθεση, ακόμη κι όταν σου ασκεί εποικοδομητική κριτική.
● Διαρκής ανάγκη επιβεβαίωσης και αποδοχής από τους άλλους.
● Δυσκολία στην έκφραση συναισθημάτων και προσωπικών απόψεων.
Παρόλο που κάποιες αιτίες που έχουν οδηγήσει σε χαμηλά επίπεδα αυτοεκτίμησης δεν μπορούν να αλλάξουν, όπως οι γενετικοί παράγοντες, τα χαρακτηριστικά τηςπροσωπικότητας και οι πρώιμες εμπειρίες, υπάρχουν κάποια πράγματα που
μπορούμε να κάνουμε για να νιώσουμε πιο σίγουροι με τον εαυτό μας. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι όλοι οι άνθρωποι είμαστε ξεχωριστοί και κανένας δεν αξίζει
περισσότερο από τον άλλον, ανεξαρτήτως του αν έχει υψηλή ή χαμηλή αυτοεκτίμηση.
