«Εγκλωβισμένοι» μέσα σε σύγχρονους «καθρέφτες»
Γράφει η Μαρία Μουζάκη
Σύμφωνα με το λεξικό ως «καθρέφτης» ορίζεται ένα αντικείμενο αποτελούμενο από μία λεία και γυαλιστερή επιφάνεια, το οποίο έχει την ιδιότητα να αντανακλά το φως, τις εικόνες προσώπων ή πραγμάτων που βρίσκονται μπροστά του. Ένα αντικείμενο που παρά την αναμφισβήτητη χρησιμότητά του στην καθημερινότητά μας, έχει συνδεθεί ήδη από την αρχαιότητα με τη ματαιοδοξία και το ναρκισσισμό. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι σε πολλά έργα παρουσιάζεται ως μία παγίδα, που καθιστά ευάλωτο τον άνθρωπο, ωθώντας τον παράλληλα να «αγκαλιάσει», να υιοθετήσει και να αντικαταστήσει το προφανές με την εικόνα που εκείνο παρουσιάζει, προβάλλει, δηλαδή το είδωλο. Με τα χρόνια ο καθρέφτης άρχισε να διακοσμεί διάφορες επιφάνειες αντικειμένων, αποκτώντας με αυτό τον τρόπο όλο και περισσότερο χώρο και χρόνο στη ζωή μας. Η χρήση του έγινε πολυδιάστατη, καλύπτοντας ένα εύρος αναγκών και ιδιαιτεροτήτων. Το είδωλο δεν καθρεφτίζεται πλέον μπροστά από λευκά γυαλιά, αλλά από μαύρες οθόνες κινητών που συντροφεύουν τον άνθρωπο σε κάθε πτυχή της καθημερινότητας, προσδίδοντάς του με αυτό τον τρόπο μία υβριδική μορφή. Είναι η εποχή που το πραγματικό αποφεύγεται εσκεμμένα και αντικαθίσταται από το φαντασιακό. Έναν άλλο διαφορετικό κόσμο, στον οποίο το άτομο έχει την ικανότητα να αποκτά αυτές τις ταυτότητες και ιδιότητες που επιθυμεί, έστω και αν είναι εκ διαμέτρου αντίθετες από την πραγματική του εικόνα. Ένας κόσμος που του προσφέρει την προστασία της ανωνυμίας, στον οποίο μπορεί να κρύβεται πίσω από ηλεκτρονικές διευθύνσεις, ανώνυμα σχόλια ή και αντιδράσεις. Την ίδια ώρα του επιτρέπει να «κρυφοκοιτά» πίσω από κλειδαρότρυπες τις ζωές των άλλων, προχωρώντας άλλοτε σε συγκρίσεις, άλλοτε σε ταξινομήσεις ή ακόμα και στην επιβεβαίωση του «ψηφιακού ειδώλου» του. Μία επιβεβαίωση που είναι αρκετή για να συνεχίσει να ζει σχεδόν παθητικά στον πραγματικό κόσμο, ώσπου να αποδράσει και πάλι στον «ψηφιακό εαυτό του». Μία ψηφιακή διάσταση που «εκτρέφει» το τέρας της ματαιοδοξίας και του ναρκισσισμού, υποβαθμίζοντας την πραγματική σημασία και χρησιμότητα της τεχνολογίας. Μία χρήση που σε κάνει να διερωτάσαι για το είδος της χειραφέτησης του ανθρώπινου είδους στην εποχή της 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης, όταν κοιτάζεις γύρω σου τα διάφορα ζευγάρια, τις οικογένειες και τις φιλικές παρέες. Παιδιά που ήδη από την πρώιμη παιδική ηλικία έχουν εξοικειωθεί σχεδόν με το σύνολο των έξυπνων συσκευών, έστω και αν αγνοούν στοιχειώδη παιδικά παιχνίδια ή και τη μυρωδιά του χώματος. Παιδιά με ελλιπή κοινωνικοποίηση, τα οποία ενδεχομένως να αντιμετωπίσουν τον κίνδυνο εθισμού στο διαδίκτυο, λόγω της ίδιας της κοινωνίας. Ζευγάρια, φίλοι, γονείς και παιδιά που αρνούνται να κλείσουν για λίγο την οθόνη του κινητού τους και να απολαύσουν την ανθρώπινη επαφή. Άτομα που αποζητούν να «συλλάβουν» το σωστό στιγμιότυπο, περνώντας το μέσα από ψηφιακά φίλτρα, αντί να απολαύσουν και να ζήσουν αυτές τις μικρές στιγμές. Μικρές στιγμές που σου υπενθυμίζουν το εφήμερο της ανθρώπινης υπόστασης και τη σημασία της ανθρώπινης επαφής. Μία κουβέντα, ένα άγγιγμα, ένα χάδι και μία αγκαλιά είναι αρκετά να προσφέρουν την απαραίτητη ισορροπία στη ζωή, περιορίζοντας τα όρια του ψηφιακού κόσμου σε αυτήν.
