Τί σημαίνει μια αυτοκτονία;
Γράφουν οι Πόλυ Κεφάλα και η Μίνα Κωστοπούλου
Σε χρόνο λιγότερο του ενός λεπτού, ούτε κάθε 60 δευτερόλεπτα, ένας άνθρωπος κάπου στον κόσμο αποφασίζει να βάλει τέλος στη ζωή του. Η έσχατη “λύση” θα κριθεί εκείνη τη μοιραία στιγμή ως η μοναδική. Γυρισμός δεν θα υπάρξει, όμως ούτε και δικαίωση. Ούτε κάθαρση από όσα οδήγησαν στο τέλος. Το μόνο που θα μείνει είναι μια ανοικτή πληγή, ένα τραύμα -τραύμα για τους οικείους του αυτόχειρα, αλλά και τραύμα σε κάθε κοινωνία που δεν μπόρεσε να προλάβει, τραύμα στο συλλογικό ασυνείδητο.
Τι οδηγεί τον άνθρωπο στην αυτοκτονία; Ποια απελπισία κρύβεται πίσω από την απόφαση;
Οι παράγοντες είναι περισσότεροι από όσους μπορούμε να μετρήσουμε με το νου. Η κατάθλιψη, οι συνθήκες της ζωής, τα βιώματα, στοιχεία της προσωπικότητας του ίδιου του ανθρώπου, κοινωνικοί, πολιτικοί παράγοντες μπορεί να οδηγήσουν στην έσχατη “λύση”.
Η 10η Σεπτεμβρίου έχει καθιερωθεί ως η Παγκόσμια Ημέρα για την Πρόληψη των Αυτοκτονιών. Τη φετινή χρονιά στόχος είναι η ενδυνάμωση της συλλογικής συνείδησης γύρω από τον αντίκτυπο της πανδημίας στις αυτοκτονικές συμπεριφορές. Είναι το αίσθημα απόγνωσης μπροστά σε έναν άγνωστο, μεγάλο και δύσκολα αντιμετωπίσιμο εχθρό που αποτελεί πρόσφορο έδαφος για την απελπισία, ενώ οι δραματικές κοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις της πανδημίας εξίσου μπορεί να οδηγήσουν στην αυτοχειρία.
Στην Ελλάδα, σύμφωνα με στοιχεία του Παρατηρητηρίου Αυτοκτονιών του Κέντρου Ημέρας για την Πρόληψη της Αυτοκτονίας «Κλίμακα», περισσότεροι από 500 άνθρωποι αυτοκτονούν τα τελευταία χρόνια. Τα τελευταία επίσημα στοιχεία για τον αριθμό των αυτοκτονιών στην Ελλάδα προέρχονται από την ΕΛΣΤΑΤ και αφορούν την χρονιά του 2016, όταν οι θάνατοι από αυτοκτονία για το 2016 ανήλθαν σε 484.
Δεν είναι λίγες οι μελέτες που συνομολογούν ότι ένα συντριπτικά μεγάλο ποσοστό των αυτοκαταστροφικών συμπεριφορών παγκοσμίως θα μπορούσαν να είχαν αντιμετωπιστεί αν οι άνθρωποι μπορούσαν να επικοινωνούν μεταξύ τους. Ο ρόλος της κοινότητας αναδεικνύεται ως ιδιαίτερα σημαντικός στην πρόληψη των αυτοκτονιών.
Όσοι βιώνουν σκέψεις αυτοκτονίας, δε μιλούν, νιώθουν ενοχή μήπως επιβαρύνουν τους δικούς τους ανθρώπους, η επικοινωνία και η κατανόηση είναι βασικά σε τέτοιες περιπτώσεις. Η σιωπή το μόνο που κάνει είναι να διαιωνίζει το πρόβλημα και οδηγεί τα άτομα με τέτοιες σκέψεις σε απόσυρση.
Εάν κάποιος κοντινός σας νιώθετε ότι μπορεί να θέλει να οδηγήσει τη ζωή του στο τέλος, εάν δείτε απότομες αλλαγές στη διάθεσή του, στη συμπεριφορά του, εάν λέει συνεχώς ότι είναι “βάρος”, ότι δεν αξίζει, ότι δε βρίσκει λόγους ευτυχίας τότε πολύ πιθανόν να χρειάζεται υποστήριξη και άμεση παρέμβαση από κάποιον ειδικό ψυχικής υγείας. Εάν λοιπόν ένα αγαπημένο σας πρόσωπο εκφράζει τέτοιες σκέψεις, να μιλήσετε μαζί του και να του δώσετε να καταλάβει ότι είστε εκεί, ότι μπορεί να σας εμπιστευθεί.
Τί ερωτήσεις μπορείτε να του κάνετε;
· Στο παρελθόν πώς αντιμετώπισες δύσκολες καταστάσεις, τι έκανες;
· Σκέφτεσαι να προκαλέσεις κακό στον εαυτό σου;
· Έχεις σκεφτεί κάτι συγκεκριμένο;
Η ενσυναίσθηση είναι σημαντική σε τέτοιες καταστάσεις. Η αντιπαράθεση σε καμία περίπτωση δεν θα βοηθήσει αντίθετα θα πυροδοτήσει την κατάσταση.
Αυτοκτονίες και Παιδιά
Ένα από τα χειρότερα και πιο καταστροφικά γεγονότα ζωής είναι ο θάνατος ενός παιδιού από αυτοκτονία. Είναι τρομερά δύσκολο για τους γονείς σε όποια ηλικία και αν βρίσκεται το παιδί τους να αποδεχτούν την κατάσταση, το μόνο που κυριαρχεί στη σκέψη των γονιών είναι “γιατί…; τι δεν έκανα…;”.
Υπάρχουν φορές που αυτό το “γιατί” μπορεί να μην απαντηθεί ποτέ, η θλίψη και το πένθος είναι μακροχρόνια. Οι γονείς κατακλύζονται από έντονα συναισθήματα και υπάρχει δυσκολία να κατανοήσουν τι έχει συμβεί. Η οικογένεια που έχει βιώσει ένα τέτοιο γεγονός κυριεύεται από σύγχυση και φόβο. Τέτοια γεγονότα καταστρέφουν το δρόμο της ζωής, όμως η ελπίδα δεν θα πρέπει να σταματάει ειδικά αν υπάρχουν και άλλα παιδιά στην οικογένεια.
Χρειάζεται υποστήριξη από τους ειδικούς για να κατανοήσουν ότι έχουν τη δύναμη να συνεχιστεί η ζωή τους. Η στήριξη στις οικογένειες είναι σημαντική, η αυτοκατηγορία και η ενοχή είναι σημαντικό να μείνουν «πίσω», η υποστήριξη από ειδικούς σε αυτές τις περιπτώσεις είναι απαραίτητη.
“Δε χρειάζεται να συνεχίσεις να πονάς με αυτούς τους τρόπους, ο πόνος θα υπάρχει, όχι όμως με τον τρόπο της ενοχής”.
